دولت با اعلام سخنگوی محترم، خانم فاطمه مهاجرانی، مصوبه مهمی را در خصوص نرخ‌گذاری بنزین و سهمیه‌بندی آن ابلاغ کرده است که اجرای آن از بامداد شنبه ۲۲ آذر ۱۴۰۴ آغاز خواهد شد. این تغییرات، مستقیماً بر عادات مصرف سوخت و هزینه‌های مالکان خودرو تأثیر می‌گذارد.

افزایش نرخ بنزین آزاد کارت جایگاه به ۵,۰۰۰ تومان

تصمیم کارگروه ویژه دولت، که از تاریخ دوم آذر کار خود را آغاز کرده بود، در نهایت به افزایش قیمت بنزین سهمیه آزاد انجامید.

• نرخ جدید بنزین آزاد (کارت جایگاه): ۵,۰۰۰ تومان به ازای هر لیتر.
• زمان اجرا: از بامداد شنبه، ۲۲ آذر ۱۴۰۴.

نکته حیاتی: طبق اعلام دولت، ساختار سهمیه برای عموم مردم بدون تغییر خواهد ماند. این یعنی هدف اصلی این طرح، کنترل مصرف سوخت در بالاترین نرخ و مدیریت یارانه بنزین است.

  ساختار سه‌نرخی بنزین برای عموم مردم

با اجرای این مصوبه، عملاً یک ساختار سه‌نرخی برای بنزین در نظر گرفته شده است:

این ساختار نشان می‌دهد که دولت همچنان به سیاست حمایت از ۸۰ درصد از مردم که نیازشان با سهمیه فعلی تأمین می‌شود، ادامه می‌دهد و نرخ ۵,۰۰۰ تومان صرفاً برای افرادی است که بیش از ۱۶۰ لیتر در ماه مصرف می‌کنند.

  حذف سهمیه بنزین یارانه‌ای: کدام خودروها مشمول شدند؟

یکی از مهم‌ترین بخش‌های این مصوبه، حذف کامل سهمیه بنزین با نرخ‌های یارانه‌ای و نیمه‌آزاد برای گروه‌های خاصی از خودروها است. این خودروها از این پس باید بنزین را صرفاً با نرخ آزاد ۵,۰۰۰ تومان تهیه کنند.

خودروهایی که از صبح شنبه مشمول حذف سهمیه شدند، عبارتند از:

• خودروهای دارای پلاک دولتی: تمامی خودروهایی که توسط نهادهای دولتی استفاده می‌شوند، به‌جز آمبولانس‌ها که به دلیل ماهیت حیاتی کارشان از این قاعده مستثنی شده‌اند.
• خودروهای وارداتی: طبق تعریف پلیس راهور، خودروهایی که سازنده اصلی آن‌ها غیر از ایران باشد. این اقدام احتمالاً برای مدیریت مصرف سوخت در این دسته از خودروها (که معمولاً مصرف بالاتری دارند) اتخاذ شده است.
• خودروهای مناطق آزاد: خودروهایی که دارای پلاک مناطق آزاد تجاری و صنعتی کشور هستند و قاعدتاً از معافیت‌های گمرکی بهره‌مند شده‌اند.

  مدیریت “چند خودرویی‌ها” و موتورسیکلت‌ها

دولت برای مدیریت مصرف در خانوارهایی که بیش از یک خودرو دارند، سازوکار ویژه‌ای در نظر گرفته است که در دو مرحله اجرا خواهد شد:

1. خوداظهاری: در مرحله اول، مالکان چند خودرو باید از طریق سامانه‌ای که توسط شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی طراحی شده، یک خودروی مورد نظر خود را برای دریافت سهمیه یارانه‌ای خوداظهاری و معرفی کنند.
2. محدودیت نهایی: پس از طی مراحل اجرایی، هر کد ملی (National ID) فقط مجاز به انتخاب یک خودرو برای بهره‌مندی از بنزین یارانه‌ای (۱,۵۰۰ و ۳,۰۰۰ تومانی) خواهد بود. این محدودیت با هدف جلوگیری از سوءاستفاده از سهمیه در خانواده‌های چند خودرویی اعمال می‌شود.

  وضعیت موتورسیکلت‌ها

برای موتورسیکلت‌ها نیز با توجه به گستردگی و نوسازی پایین ناوگان، تسهیلات حمایتی و اجرایی زیر در نظر گرفته شده است:

• موتورسیکلت‌های فاقد کارت سوخت: این افراد می‌توانند برای دریافت کارت جدید اقدام کنند. مهم‌تر آنکه، سهمیه آن‌ها از زمان ثبت درخواست برایشان ذخیره خواهد شد تا حقی از آن‌ها ضایع نشود.
• موتورسیکلت‌های شاغل در سکوهای اینترنتی: راکبان موتورسیکلت‌هایی که در پلتفرم‌های حمل و نقل آنلاین ثبت‌نام کرده‌اند، بر اساس پیمایش (میزان مسافتی که طی کرده‌اند) می‌توانند مابه‌التفاوت سوخت (تفاوت قیمت بنزین یارانه‌ای و آزاد) را به صورت حمایتی دریافت کنند.
• نوسازی: تسهیلات ویژه‌ای برای نوسازی موتورسیکلت‌های فرسوده که به دلیل شرایط فنی قادر به دریافت کارت سوخت نیستند، پیش‌بینی شده است.

 سکوهای حمل‌ونقل اینترنتی و کرایه

یکی از نگرانی‌های اصلی در پی افزایش نرخ بنزین آزاد، بالا رفتن هزینه حمل و نقل عمومی (به‌ویژه تاکسی‌های اینترنتی) است.

• تعهد پلتفرم‌ها: سخنگوی دولت اعلام کرد که هماهنگی‌های لازم با سکوهای حمل‌ونقل اینترنتی انجام شده و این پلتفرم‌ها رسماً تعهد داده‌اند که افزایش کرایه‌ای نخواهند داشت. این موضوع احتمالاً به دلیل برخورداری بخش زیادی از ناوگان این سکوها از سهمیه یارانه‌ای یا حمایت‌های تکمیلی دولت است.

جمع‌بندی نهایی:

مصوبه جدید دولت، بیشتر یک اقدام کنترلی برای مدیریت تقاضای سوخت آزاد و هدفمندسازی یارانه‌ها برای جلوگیری از مصرف غیرضروری است. با حذف سهمیه برای خودروهای دولتی، وارداتی و مناطق آزاد، دولت تلاش کرده است تا بخشی از یارانه‌ها را حذف کند. با این حال، باید دید که در عمل، آیا نرخ ۵,۰۰۰ تومانی بر نرخ تورم و افزایش غیررسمی کرایه‌ها تأثیری خواهد گذاشت یا خیر. اجرای موفق محدودیت “یک خودرو برای هر کد ملی” نیز نیازمند پایداری و صحت‌سنجی دقیق سامانه‌های دولتی است.