تاتا موتورز صاحب جدید ایویکو؛ فرصت‌هایی که می‌توانستند برای ایران باشند

تاتا موتورز هند اخیرا اعلام کرده که به زودی برند شناخته شده ایویکو ایتالیا را تصاحب خواهد کرد. اتفاقی که می‌شد برای ما رخ دهد اما به راحتی از دست رفت! 

صنعت خودروهای تجاری جهان شاهد یکی از مهمترین معاملات سال‌های اخیر بود، شرکت هندی تاتا موتورز با قراردادی به ارزش ۳.۸ میلیارد یورو، غول ایتالیایی ایویکو گروپ (IVECO Group) را خریداری کرد. اتفاقی که نه‌ تنها جایگاه تاتا را در بازار اروپا تثبیت می‌کند، بلکه آن را به یکی از بازیگران اصلی صنعت حمل‌ و نقل جهانی تبدیل خواهد کرد.

اما این خبر فقط یک دستاورد برای هندی‌ها نیست بلکه برای ما در ایران، یادآور سال‌ها فرصت‌ سوزی در صنعت خودروهای سنگین و تجاری است.

جزئیات معامله؛ تولد یک غول جهانی

تاتا موتورز تمام سهام عادی ایویکو را تصاحب می‌کند، اما این توافق شامل بخش دفاعی این شرکت نمی‌شود و قرار است آن بخش تا مارس ۲۰۲۶ به فروش برسد یا به صورت مستقل عرضه شود. قیمت هر سهم ۱۴.۱۰ یورو تعیین شده که با سود نقدی حاصل از فروش بخش دفاعی، تا ۴۱ درصد بالاتر از قیمت میانگین اخیر سهام ایویکو خواهد بود.

اتحاد تاتا و ایویکو، مجموعه‌ای با درآمد سالانه حدود ۲۲ میلیارد یورو و فعالیت در اروپا، هند و آمریکا ایجاد خواهد کرد. این دو شرکت، با محصولاتی که بازارهای مکمل را هدف می‌گیرند، قصد دارند با بهره‌گیری از همکاری فناورانه و تجاری، به‌ویژه در فناوری‌های بدون آلایندگی، جایگاه خود را در بازار جهانی تثبیت کنند.

نگاه ایران‌محور، فرصت‌هایی که از دست رفت

ایران در دهه‌های گذشته نه‌ تنها بازار بزرگی برای خودروهای تجاری بوده، بلکه به دلیل موقعیت جغرافیایی، یک پل ارتباطی استراتژیک بین آسیا و اروپا محسوب می‌شود. چنین ویژگی‌هایی می‌توانست کشور را به مقصد جذابی برای سرمایه‌ گذاری شرکت‌های بزرگ خودروسازی تبدیل کند.

با این حال نبود یک استراتژی صنعتی پایدار، تحریم‌های مداوم، عدم ثبات اقتصادی و وابستگی بیش‌ از حد به مونتاژ کاری، باعث شده که ایران هیچگاه از این موقعیت برای مشارکت در ادغام‌ها و خرید‌های بین‌المللی استفاده نکند.

در شرایطی که هندی‌ها با خرید ایویکو به قلب صنعت حمل‌ و نقل اروپا وارد می‌شوند، خودروسازان ایرانی هنوز درگیر تولید مدل‌های قدیمی و تکراری یا مونتاژ محصولات خارجی بدون مالکیت فناوری هستند.

تاتا و مسیر پیشرفت، الگویی برای ایران

تاتا موتورز طی دو دهه گذشته با سیاست‌هایی حساب‌ شده، توانست برند Jaguar Land Rover بریتانیا را خریداری کند، خطوط تولید مدرن ایجاد کند، روی پلتفرم‌های بومی و فناوری‌های نو تمرکز کند و حالا یکی از معتبرترین برندهای کامیون و اتوبوس را در اروپا به نام خود بزند.

این مسیری است که ایران می‌توانست طی کند، به‌خصوص با وجود شرکت‌هایی مثل ایران‌ خودرو دیزل، سایپا دیزل یا حتی واحدهای خصوصی که ظرفیت خوبی برای توسعه داشتند. اما به جای سرمایه‌گذاری در مالکیت فناوری جهانی، اغلب در محدوده مونتاژ و بازار داخلی باقی ماندند.

ضرورت تغییر نگاه

معاملات بزرگی مانند معامله تاتا و ایویکو، به کشورها نشان می‌دهد که توسعه صنعتی در دنیای امروز بدون حضور در زنجیره ارزش جهانی ممکن نیست. ایران اگر می‌خواهد در صنعت خودروی تجاری نقش جهانی ایفا کند، باید:

از مونتاژکاری فاصله بگیرد و مالکیت پلتفرم‌های خودرویی را هدف بگیرد.

با شرکت‌های خارجی شریک شود و در ادغام‌ها و خریدهای استراتژیک حضور فعال داشته باشد.

سرمایه‌گذاری کلان در فناوری‌های نوین مانند برقی‌ سازی و هیدروژن انجام دهد.

جمع‌ بندی

خرید ایویکو توسط تاتا موتورز نشان داد چگونه یک اقتصاد نوظهور می‌تواند با جسارت و برنامه‌ ریزی، به بازیگر اصلی صنعت جهانی تبدیل شود. برای ما در ایران، این خبر یک زنگ هشدار است، یا باید نگاه صنعتی خود را عوض کنیم و به‌طور جدی وارد بازی جهانی شویم، یا باید همچنان از کنار چنین فرصت‌هایی عبور کنیم و تکرار واژه‌ی «فرصت‌ سوزی» را تماشا کنیم.

ایویکو تاتا موتورز