شماره VIN ماشین، بسیار بیشتر از یک کد شناسایی است و برای انجام کارهای حقوقی و همین‌طور دریافت انواع مدارک مثل کارت ماشین، کار سوخت، بیمه و موارد مشابه کاربرد دارد. 

آشنایی با شماره های شناسایی خودرو 

شاید در نگاه بسیاری از افراد، شماره شناسایی خودرو فقط همان پلاک ماشین باشد. درست است که پلاک به‌عنوان اصلی‌ترین عامل شناسایی خودرو شناخته می‌شود، اما موارد دیگی مثل vin، شماره موتور و شماره شاسی هم هستند که در مواقعی اهمیت به مراتب بالاتری از پلاک دارند. اگر به کارت ماشین خود نگاه کنید، علاوه‌بر پلاک، این شماره‌ها را هم خواهد دید. این اعداد به نوعی هویت و اصالت خودرو را نشان می‌دهند. همچین در برگ سبز خودرو نیز این شماره‌ها درج شده‌اند. 

شماره شاسی 

شماره شاسی یا شماره شناسایی شاسی (Chassis Number)، یک کد منحصر‌به‌فرد است که بر روی بدنه یا شاسی خودرو حک شده و برای شناسایی دقیق خودرو به‌کار می‌رود. این شماره بخشی از شماره VIN (شماره شناسایی خودرو) است و اطلاعاتی مهم در مورد خودرو در اختیار افراد می‌دهد. شماره شاسی ویژگی‌های خاصی دارد؛ از جمله:

• منحصر‌به‌فرد بودن؛ به این معنا که شماره شاسی هر خودرو منحصر به آن است و هیچ خودروی دیگری، شماره‌ای مشابه آن را ندارد.
• حک شدن روی بدنه خودرو؛ این شماره بر روی قسمت‌های اصلی بدنه مثل ستون درب راننده، قسمت موتور، کف خودرو یا قسمت‌های مشابه دیگر به‌صورت حک‌شده یا پلاک فلزی قرار می‌گیرد.
• ثبت در مدارک خودرو؛ این شماره یکی از مهم‌ترین مواردی است که برای شناسایی و تطبیق هویت خودرو در زمان خرید و فروش، تعویض پلاک، بیمه و ثبت‌نام استفاده می‌شود و از این رو در تمام مدارک خودرو اعم از کارت ماشین، برگ سبز، سند خودرو و همین‌طور بیمه‌نامه ثبت می‌شود.
• اهمیت در پیگیری و استعلام؛ این شماره به دلیل منحصربه‌فرد بودن، برای استعلام سوابق خودرو، بررسی سرقتی بودن، تأیید اصالت در مراکز معاینه فنی و بررسی گارانتی توسط شرکت‌های سازنده به کار می‌رود.

شماره VIN 

در پاسخ به این سوال که کد VIN خودرو چیست؟ باید گفت این اصطلاح که اختصار کلمه Vehicle Identification Number است و با نام شماره شناسایی خودرو نیز شناخته می‌شود، در حقیقت یک کد منحصربه‌فرد ۱۷ رقمی بوده که به هر خودروی تولید شده اختصاص داده می‌شود. این شماره شامل ترکیبی از حروف و اعداد است و به عنوان شناسنامه‌ای برای خودرو شناخته می‌شود و می‌توان آن را روی اسناد خودرو از حمله کارت ماشین مشاهده کرد. 

این شماره یک شناسه جهانی برای خودرو به حساب می‌آید که اطلاعات کلیدی درباره تولید، ویژگی‌ها و سوابق آن در خود دارد. کاربردهای VIN عبارتند از:

• استعلام سوابق خودرو (بررسی سرقتی بودن، تصادفات، بیمه، گارانتی)
• شناسایی دقیق مدل و مشخصات فنی خودرو
• بررسی اصل یا تقلبی بودن خودرو
• کمک در تأمین قطعات یدکی مناسب
• ثبت و پیگیری در مراکز معاینه فنی و پلیس راهور

در جدول زیر می‌توانید برخی از بخش‌های مختلف شماره VIN را به طور خلاصه بررسی کنید.

سه رقم ابتدایی شماره Vin نشان‌دهنده کارخانه تولیدکننده خودرو است. هر شرکت خودروسازی کد سه رقمی مخصوص به خود را دارد. رقم اول، منطقه جغرافیایی سازنده را مشخص می‌کند که با عنوان WMI یا (World Manufacturer Identifier نیز شناخته می‌شود. به این ترتیب:

• ۱ تا ۹ → ساخت آمریکا
• J → ساخت ژاپن
• K → ساخت کره جنوبی
• W → ساخت آلمان
• VF – VR → ساخت فرانسه
• Z → ساخت ایتالیا

مثال:

• “JTD” → تویوتا (ژاپن)
• “WAU” → آئودی (آلمان)

اعداد چهارم تا هشتم که VDS یا (Vehicle Descriptor Section) نامیده می‌شود، شامل مشخصات خودرو مانند مدل، وزن، قدرت موتور و تعداد سیلندرها است و به‌طور کلی اطلاعات فنی خودرو را در برمی‌گیرد. به عنوان مثال:

• نوع بدنه (سدان، شاسی‌بلند، وانت و…)
• نوع موتور (بنزینی، دیزلی، هیبریدی و…)
• نوع گیربکس (دستی، اتوماتیک و…)
• مدل و کلاس خودرو

رقم نهم، نشان‌دهنده کد امنیتی خودرو است و کاراکتر دهم هم به سال ساخت خودرو اشاره دارد. رقم بعدی که رقم یازدهم این کد است، مشخص می‌کند که خودرو در کدام کارخانه تولید شده است. اعداد پایانی هم که ارقام دوازدهم تا هفدهم هستند، شماره سریال خودرو را نشان می‌دهند و همیشه به صورت عدد هستند.

مشخصات برگ سبز خودرو 

برگ سبز خودرو یک سند رسمی است که مالکیت قانونی خودرو را مشخص می‌کند و نشان می‌دهد که پلاک خودرو به مالک فعلی تعلق دارد. این سند توسط پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا صادر می‌شود و در فرآیند تعویض پلاک و انتقال مالکیت خودرو نقش اساسی دارد. برگ سبز خودرو سند قطعی خودرو است و بدون داشتن آن، امکان معامله و خرید و فروش رسمی خودرو وجود ندارد. در صورت مفقودی یا سرقت برگ سبز، باید در اسرع وقت برای دریافت المثنی اقدام کنید. 

تفاوت برگ سبز و سند دفترخانه‌ای خودرو

یک تفاوت اساسی بین برگ سبز خودرو و سند رسمی (سند دفترخانه‌ای) وجود دارد؛ تا پیش از این، خریداران باید بعد از دریافت برگ سبز به دفترخانه اسناد رسمی مراجعه کرده و سند قطعی مالکیت را دریافت می‌کردند. اما از سال ۱۴۰۰ با ابلاغ قوه قضاییه، برگ سبز خودرو به‌عنوان سند مالکیت رسمی معتبر شناخته شد و نیازی به سند دفترخانه‌ای نیست؛ در نتیجه برای انتقال مالکیت خودرو، دریافت برگ سبز جدید کافی بوده مراجعه به دفترخانه ضرورتی نخواهد داشت. 

در قسمت بالای سمت چپ برگ سبز، یک کادر آبی رنگ وجود دارد که شماره سریال ۱۱ رقمی برگ سبز با پیشوند «IR» در آن درج شده است. در قسمت پایین سمت راست برگ سبز نیز یک کد QR وجود دارد که با اسکن آن می‌توانید به اطلاعات کامل برگ سبز در سامانه راهور ناجا دسترسی پیدا کنید. البته شماره سریال برگ سبز در قسمت پشت کارت ماشین نیز درج شده است.

بخش‌های برگ سبز خودرو

برگ سبز خودرو شامل چند بخش اصلی است؛

اطلاعات خودرو شامل:

• شماره شناسایی خودرو (VIN)
• شماره موتور
• شماره شاسی
• برند و مدل خودرو پلاس
•  نوع سوخت (بنزین، گازوئیل، دوگانه‌سوز و…)
• رنگ خودرو (رنگ اصلی ثبت‌شده در سامانه پلیس)
• کاربری خودرو (شخصی، عمومی، تاکسی، باری و…)
• تعداد سیلندر
• ظرفیت خودرو (تعداد سرنشین و بار مجاز)

اطلاعات مالک شامل:

• نام و نام خانوادگی مالک خودرو
• کد ملی 
• نام پدر 
• تاریخ تولد 
• شماره شناسنامه
• شماره پلاک اختصاصی خودرو

مشخصات حقوقی و اداری شامل:

• شماره سند مالکیت خودرو
• محل صدور سند
• تاریخ صدور سند۰
• مهر و امضای رسمی پلیس راهنمایی و رانندگی

کارت ماشین و بیمه‌نامه

کارت ماشین به عنوان یک مدرک رسمی شناسایی خودرو، چیزی است که همیشه در حین رانندگی باید با خود به همراه داشته باشید. کارت خودرو حاوی اطلاعات مهمی درباره خودرو و مالک آن است و در  واقع به عنوان «شناسنامه خودرو» شناخته می‌شود. در برخی از کارت‌های ماشین، یک چیپ‌ست قرار داده شده که به پلیس راهنمایی و رانندگی امکان می‌دهد تا اطلاعات خودرو را به صورت الکترونیکی بررسی کرده و تخلفات را ثبت کند. در کارت ماشین اطلاعات زیر درج شده است:

• مشخصات خودرو شامل شماره پلاک، شماره VIN (شناسه خودرو)، نوع و مدل خودرو، رنگ خودرو و مشخصات فنی خودرو مانند شماره موتور و شاسی
• مشخصات مالک خودرو شامل نام و نام خانوادگی، کد ملی، نام پدر

بهتر است در مورد کارت ماشین نکات زیر را در ذهن داشته باشید؛

• کارت ماشین پس از خرید خودرو یا تعویض پلاک بلافاصله صادر نمی‌شود و صدور آن مدتی طول می‌کشد.
• همراه داشتن کارت ماشین هنگام رانندگی الزامی است 
• در صورت مفقودی یا آسیب دیدن کارت ماشین، باید به سرعت برای دریافت کارت المثنی اقدام کنید. 

بیمه‌نامه خودرو

بیمه‌نامه خودرو یک سند قراردادی بین شرکت بیمه و مالک خودرو است که بر اساس آن، شرکت بیمه خسارت‌های ناشی از حوادث رانندگی را تحت پوشش قرار می‌دهد. بیمه‌نامه خودرو به دو شکل صادر می‌شود؛ بیمه شخص ثالث که در صورت مقصر بودن شما در تصادفات، خسارت‌های جانی و مالی را تا سقف تعهدات بیمه‌نامه پوشش می‌دهد، اما هزینه‌ای برای خسارت‌های وارد شده به خودروی شما پرداخت نمی‌کند.

برای جبران خسارت‌های وارد شده به خودروی شما در صورتی که مقصر باشید، بیمه بدنه راه حلی عالی است. این بیمه نیز می‌تواند خسارت‌های فقط مالی وارده به خودروی شما را تا سقف تعهدات بیمه نامه پرداخت کند. 

نکته: بیمه شخص ثالث اجباری بوده و در صورت نداشتن آن، خودروی شما جریمه و تا زمان تهیه بیمه به پارکینگ منتقل می‌شود؛ اما بیمه بدنه اجباری نیست. 

کارت سوخت خودرو

کارت سوخت توسط شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران صادر شده و در جایگاه‌های سوخت برای دریافت بنزین مورد نیاز است. این کارت، یک کارت هوشمند الکترونیکی است و برای مدیریت مصرف سوخت و تخصیص سهمیه بنزین به خودروهای شخصی و عمومی در ایران به‌کار می‌رود. هر وسیله نقلیه عمومی یا شخصی، کارت سوخت مختص خود را دارد که تنها با آن می‌تواند میزان سهمیه سوخت تخصیص یافته به وسیله نقلیه خود را دریافت کند. 

کارت بنزین خودرو به صورت ماهانه شارژ می‌شود. سهمیه بنزین برای خودروهای شخصی ۶۰ لیتر و برای موتورسیکلت‌ها ۲۵ لیتر است. کارت سوخت خودروهای صفر به‌صورت خودکار صادر می‌شود و رمز آن معمولاً ۴ رقم آخر کد ملی مالک است. 

روش دریافت کارت بنزین 

 برای دریافت کارت سوخت خودرو صفر، نیازی به ثبت‌نام نیست و کارت به صورت خودکار صادر و از طریق اداره پست برای ملک وسیله نقلیه ارسال می‌شود. هزینه صدور کارت سوخت خودرو صفر در اداره پست از مالک خودرو دریافت می‌شود.

در صورت مفقود شدن یا آسیب دیدن کارت سوخت باید برای دریافت مجدد آن اقدام کنید. مطلب صفر تا صد دریافت کارت سوخت المثنی به شکلی کامل این مراحل را بررسی کرده است. 

برای دریافت کارت سوخت المثنی، ابتدا باید کارت مفقود شده را از طریق مراکز پلیس +۱۰ مسدود کنید. سپس با ارائه مدارک لازم (کارت ملی، شناسنامه، کارت یا برگ سبز خودرو) و پرداخت هزینه، درخواست صدور کارت المثنی را ثبت کنید. 

این کار به صورت حضوری در پلیس +۱۰ یا غیرحضوری از طریق سامانه دولت همراه و کد دستوری #۴* امکان‌پذیر است. کارت جدید نیز معمولاً طی ۴۰ تا ۶۰ روز کاری به آدرس شما ارسال می‌شود.

مدارک خودرو از آنچه که به‌نظر می‌رسند، مهم‌ترند

مدارک مختلف خودرو هرکدام استفاده خاص خود را دارند و اطلاعات مختلفی اعم از شماره شاسی، شماره Vin و موارد مشابه را ارائه می‌کنند. این مدارک در کنار اینکه نشان‌دهنده مالکیت شما بر خودرو هستند، می‌توانند در مواردی جلوی وارد آمدن هزینه‌های سنگین مالی را بگیرند؛ مشخصا در این‌جا به بیمه‌نامه بدنه و بیمه شخص ثالث اشاره می‌شود.

کارت سوخت نیز تنها مدرکی است که به واسطه آن می‌توانید سهمیه سوخت وسیله نقلیه خود را تهیه کنید و در صورت مفقود شدن آن، باید مراحل متعددی را طی و زمانی طولانی را صرف کنید. در مورد کارت ماشین، سند خودرو و برگ سبز خودرو نیز مراحل به همین ترتیب و یا حتی سخت‌تر خواهد بود. 

سوالات متداول

1. شماره VIN خودرو چیست و کجا نوشته شده است؟ شماره VIN یک کد ۱۷ رقمی منحصربه‌فرد است که اطلاعاتی مثل مدل، کارخانه سازنده و سال تولید خودرو را نشان می‌دهد. این شماره روی کارت ماشین، برگ سبز و بدنه خودرو (مثلاً کنار ستون در راننده یا روی موتور) درج شده است.
2. کارت ماشین چه اطلاعاتی دارد؟ کارت ماشین حاوی اطلاعاتی مانند شماره پلاک، شماره VIN، شماره موتور و شاسی، مدل و رنگ خودرو و همچنین اطلاعات مالک است. همراه داشتن آن در زمان رانندگی الزامی است.
3. تفاوت برگ سبز خودرو و کارت ماشین چیست؟ برگ سبز سند رسمی مالکیت خودرو است که توسط پلیس راهور صادر می‌شود، اما کارت ماشین مدرکی برای شناسایی خودرو در زمان رانندگی است و باید همیشه همراه راننده باشد.
4. کارت سوخت المثنی را چگونه بگیریم؟ برای دریافت کارت سوخت المثنی باید به سامانه ملی خدمات دولت یا دفاتر پلیس+۱۰ مراجعه کرده و با ارائه مدارک مالکیت خودرو، درخواست صدور مجدد را ثبت کنید.