یکی از مهم‌ترین مشکلات بازار خودروی کشور ما، قیمت‌گذاری دستوری است. یعنی دولت به‌جای اینکه بازار بر اساس عرضه و تقاضا قیمت خودرو را مشخص کند، خودش عدد اعلام می‌کند. این کار شاید در ظاهر به نفع مصرف‌کننده به نظر برسد، ولی در عمل، هم به ضرر مردم تمام می‌شود و هم بازار را آشفته می‌کند.
قیمت‌گذاری دستوری یعنی چه؟
خیلی ساده اگر بخواهیم بگوییم:
قیمت‌گذاری دستوری یعنی دولت به‌جای اینکه اجازه بدهد قیمت خودرو بر اساس هزینه تولید و میزان عرضه و تقاضا در بازار مشخص شود، خودش قیمت را اعلام می‌کند.
چرا این روش مشکل دارد؟
علی احمدی، یکی از نماینده‌های مجلس، به‌درستی به این موضوع اشاره کرده که این روش با اصول یک اقتصاد سالم در تضاد است.
چند دلیل ساده:
- وقتی دولت به‌جای بازار تصمیم می‌گیرد، ممکن است عددی که اعلام می‌شود، خیلی با واقعیت فاصله داشته باشد.
- این فاصله قیمتی می‌تواند باعث رانت (یعنی سود غیرمنصفانه برای عده‌ای خاص) و فساد در بازار شود.
- تصمیمات دستوری معمولاً باعث کمبود کالا یا کاهش کیفیت می‌شوند.
قیمت خودرو چطور باید مشخص شود؟
در یک نظام اقتصادی سالم، هر کالایی از یک پیراهن گرفته تا خودرو، باید قیمتش بر اساس این عوامل تعیین شود:
- هزینه واقعی تولید
- دستمزد نیروی کار
- قیمت مواد اولیه
- سایر هزینه‌ها مثل حمل‌ونقل و بیمه
- سود معقول برای تولیدکننده (حدود ۱۵ درصد)
این کار باعث می‌شود قیمت‌ها هم شفاف باشند و هم تولیدکننده‌ها انگیزه داشته باشند بهتر کار کنند.
راهکار پیشنهادی چیست؟
نماینده مجلس گفته بهترین روش این است که:
- خودروسازان قیمت را بر اساس هزینه واقعی و با در نظر گرفتن سود منطقی اعلام کنند.
- شورای رقابت (نهاد ناظر بازار خودرو) هم روی این فرآیند نظارت کند تا انحصار شکل نگیرد و کسی سوءاستفاده نکند.
به این ترتیب:
قیمت‌ها واقعی می‌شود
بازار شفاف‌تر می‌شود
تولید بالا می‌رود
انگیزه برای رقابت سالم بیشتر می‌شود
تورم چه نقشی دارد؟
طبیعتاً نمی‌توان تأثیر تورم (یعنی افزایش کلی قیمت‌ها در کشور) را نادیده گرفت. ولی حتی در شرایط تورمی هم:
- قیمت خودرو باید بر اساس هزینه تمام‌شده مشخص شود.
- تصمیمات سلیقه‌ای و دستوری در این شرایط بدتر جواب می‌دهند و وضعیت را بحرانی‌تر می‌کنند.
جمع‌بندی
اگر بخواهیم خیلی خلاصه بگوییم:
- قیمت‌گذاری دستوری در بازار خودرو جواب نداده و فقط مشکل ایجاد کرده.
- بهترین روش این است که خودروسازان قیمت را با حساب و کتاب اعلام کنند و شورای رقابت هم مراقب باشد کسی سوءاستفاده نکند.
- در این روش هم بازار منصفانه‌تر می‌شود و هم انگیزه تولید بالا می‌رود.
- جلوی رانت و فساد هم گرفته می‌شود.
تسنیم
source