در روزهای اخیر، گروه صنعتی ایران‌خودرو اعلام کرده است که برای ثبت‌نام در طرح فروش محصولاتش، مشتریان باید مبلغ ۳۰۰ میلیون تومان را در حساب وکالتی خود بلوکه کنند. این تغییر در مبلغ بلوک نسبت به دوره‌های گذشته، نگرانی‌های زیادی را برای مصرف‌کنندگان واقعی به همراه داشته است. در دور اول این طرح، این مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان و در مرحله بعدی ۲۳۰ میلیون تومان بود.
دلایل افزایش مبلغ بلوک
- سوالات متقاضیان: مشتریان واقعی این سوال را در ذهن دارند که چرا این مبلغ افزایش یافته است و چه کسانی از این موضوع سود می‌برند.
- آثار اقتصادی: با رشد قیمت خودرو، نرخ این وجوه بلوکه شده نیز افزایش یافته که این موضوع به نظر نمی‌رسد حامی حقوق مصرف‌کنندگان باشد.
- برندگان واقعی: بسیاری از متقاضیان برای بلوکه کردن این وجه نیاز دارند که دارایی‌های خود مثل طلا یا سکه را بفروشند تا قادر به تأمین مبلغ مورد نیاز باشند. اگر برنده شوند، خوب است، اما تجربه نشان داده است که دلالان با خرید کد ملی و تحویل پول به متقاضیان، شانس واقعی مشتریان را کاهش می‌دهند.
چالش‌های دلالان
این افزایش قیمت بلوک در واقع به این معنی نیست که دسترسی مصرف‌کننده واقعی به خودرو آسان‌تر خواهد شد. دلالان با پرداخت مبلغی به افراد، در این چرخه به دنبال سود خود هستند و برای آن‌ها، بلوکه کردن این مبلغ چندان فرقی نمی‌کند. در حال حاضر تأمین ۳۰۰ میلیون تومان برای مصرف‌کنندگان واقعی، به‌خصوص در شرایط اقتصادی کنونی، کار آسانی نیست.
اگر متقاضی واقعی توانسته باشد این مبلغ را با فروش دارایی‌های خود یا قرض گرفتن جمع‌آوری کند، در نهایت شانس او برای برنده شدن مجدد در این بخت‌آزمایی می‌تواند به شدت ناچیز باشد. این مسئله به واقعیتی تلخ تبدیل می‌شود: غم‌انگیز است که موافق هزینه کردن در یک قرعه‌کشی که تضمینی برای برنده شدن ندارد، باشیم.
تأثیرات بر بانک‌ها
ایران‌خودرو بارها اعلام کرده که از این وجوه بلوکه شده هیچ سودی نمی‌برد. حالاً به نظر می‌رسد که بانک‌ها از این قاعده بهتر بهره‌برداری می‌کنند. با بلوکه شدن این وجوه در حساب‌های وکالتی، بانک‌ها می‌توانند از این مبالغ برای گردش مالی بیشتری استفاده کنند، حتی اگر این موضوع به طور مستقیم به نفع ایران‌خودرو نباشد.
رقابت بین بانک‌ها
مسئله قابل توجه دیگر این است که بانک‌ها به طور فعال در تلاشند تا با ارائه «آفر»های جذاب، مشتریان را به بلوکه کردن وجوه خود ترغیب کنند. بدین ترتیب، آن‌ها نیز از این روند بهره‌مند می‌شوند.
قوانین و دستورالعمل‌ها
بر اساس مصوبه ۵۴۳ شورای رقابت، ایران‌خودرو موظف است از توان مالی متقاضیان مطمئن شود و به همین دلیل، پیش شرط ثبت‌نام را بلوکه کردن حداقل ۵۰ درصد از مبلغ خودرو قرار داده است.
این مصوبه شامل دو بند اصلی است:
- بند ۹ ماده ۴: در فروش فوری، قیمت فروش خودرو باید حداقل ۵۰ درصد آن در حساب بانکی متقاضی موجود باشد.
- تبصره ب: در روش پیش‌فروش، حداکثر ۵۰ درصد از مبلغ فروش خودرو باید در حساب متقاضی موجود باشد و پس از خرید، امکان برداشت دوباره وجود نداشته باشد.
source