در سال‌هایی که جهان با سرعتی بی‌سابقه به سمت فناوری‌های پاک و خودروهای کم‌مصرف حرکت کرده، صنعت خودروی ایران نیز آرام‌آرام مسیر تولید مدل‌های هیبریدی را در پیش گرفته است. چند شرکت داخلی حالا به مرحله‌ای رسیده‌اند که بخش قابل‌توجهی از قطعات و فناوری این خودروها را در داخل کشور تولید می‌کنند. اما یک مانع جدی هنوز سر راه است: نبود سیاست‌های حمایتی و مشوق‌های مالی برای خریداران.
گام‌های اولیه، اما مسیر دشوار
خودروهای هیبریدی به‌طور میانگین بین ۳۰ تا ۵۰ درصد مصرف سوخت کمتری دارند و به شکل محسوسی آلایندگی هوا را کاهش می‌دهند. این موضوع در کشوری مثل ایران که همواره با بحران مصرف بنزین و هزینه سنگین واردات سوخت روبه‌رو است، اهمیت دوچندان دارد.
با این حال، تفاوت قیمت این خودروها با مدل‌های بنزینی مشابه، باعث شده بخش زیادی از خریداران توان ورود به این بازار را نداشته باشند. از سوی دیگر، بانک‌ها هنوز تسهیلات ویژه‌ای برای خرید خودروهای هیبریدی در نظر نگرفته‌اند و معافیت‌های مالیاتی یا تخفیف‌های بیمه‌ای نیز وجود ندارد.
نبود سیاست مشخص، بزرگ‌ترین تهدید
در حالی‌که برخی خودروسازان ایرانی با شرکای آسیایی خود روی پروژه‌های هیبریدی کار می‌کنند، هنوز از سوی نهادهای تصمیم‌گیر هیچ برنامه جامع حمایتی اعلام نشده است. نه سازوکاری برای اولویت تردد خودروهای کم‌مصرف در طرح ترافیک وجود دارد، نه معافیت از عوارض و مالیات، و نه حتی اطلاع‌رسانی گسترده برای آشنایی مردم با مزایای اقتصادی این خودروها.
کارشناسان می‌گویند اگر دولت از همین حالا برای تدوین یک بسته حمایتی هدفمند اقدام نکند، بازار خودروهای هیبریدی داخلی پیش از رشد واقعی، به بن‌بست خواهد رسید.
دنیا چگونه از خودروهای سبز حمایت کرد؟
تجربه کشورهای موفق در این زمینه نشان می‌دهد بدون حمایت دولتی، خودروهای هیبریدی نمی‌توانند به جایگاه واقعی خود برسند.
در ژاپن، این خودروها از مالیات بر ارزش افزوده معاف‌اند؛ در چین، یارانه‌های مستقیم برای خریداران پرداخت می‌شود؛ و در ترکیه، تعرفه واردات قطعات خودروهای کم‌مصرف تا ۸۰ درصد کاهش یافته است.
نتیجه روشن است: رشد هم‌زمان تقاضا و تولید داخل، افزایش اشتغال و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی.
راهکارهایی برای تقویت بازار داخلی
اگر سیاست‌گذاران قصد دارند واقعاً از مسیر شعار «حمل‌ونقل سبز» عبور کرده و به عمل برسند، لازم است چند اقدام مشخص در اولویت قرار گیرد:
- ارائه وام‌های کم‌بهره برای خریداران خودروهای هیبریدی ساخت داخل؛
- معافیت موقت از مالیات و عوارض شماره‌گذاری؛
- تخفیف بیمه و اولویت تردد در طرح‌های محدودیت ترافیک؛
- الزام دستگاه‌های دولتی به خرید خودروهای هیبریدی داخلی؛
- حمایت از شرکت‌های فعال در تولید باتری، موتور الکتریکی و سیستم‌های بازیابی انرژی.
اجرای چنین سیاست‌هایی می‌تواند به‌طور هم‌زمان باعث رونق تولید، کاهش مصرف سوخت و ارتقای جایگاه فناوری در کشور شود.
حمایت از خریداران خودروهای هیبریدی داخلی، فقط یک امتیاز کوتاه‌مدت برای مصرف‌کننده نیست؛ بلکه نوعی سرمایه‌گذاری بلندمدت برای کشور به‌شمار می‌رود.
در شرایطی که آلودگی هوا، مصرف بالای سوخت و هزینه‌های سنگین واردات انرژی بر اقتصاد ایران فشار می‌آورد، وقت آن رسیده که دولت با تصمیم‌های جسورانه، از تولید و خرید خودروهای هیبریدی ساخت داخل حمایت کند. آینده صنعت خودرو، سبزتر از همیشه خواهد بود؛ به شرط آن‌که امروز تصمیم درستی گرفته شود.
