اگر خودروی شما مانند گذشته عملکرد مطلوبی ندارد، شاید در ابتدا به مشکلاتی مانند ضعف باتری، نشت روغن یا کمبود روغن گیربکس شک کنید؛ اما گاهی اوقات علت اصلی بسیار ساده‌تر است: ممکن است زمان تعویض روغن موتور فرا رسیده باشد. روغن موتور نقشی حیاتی در روانکاری قطعات داخلی دارد و بی‌توجهی به تعویض منظم آن می‌تواند باعث افت عملکرد و افزایش استهلاک موتور شود. در این مقاله، به بررسی نشانه‌های تمام شدن روغن موتور خواهیم پرداخت.

۵ نشانه تمام شدن روغن موتور و اقداماتی که باید انجام دهید

روغن موتور ماده‌ای حیاتی که از قطعات داخلی موتور محافظت کرده و با کاهش اصطکاک، مانع از فرسودگی زودرس می‌شود. کمبود روغن می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامت موتور داشته باشد، اما اگر زود متوجه آن شوید، قابل‌جبران است. در ادامه، به پنج نشانه اصلی کم بودن روغن موتور و راه‌حل‌های پیشنهادی برای هرکدام می‌پردازیم.

۱. روشن شدن چراغ هشدار فشار روغن

کاهش سطح روغن موتور، تأخیر در سرویس دوره‌ای و عدم تعویض روغن به موقع از دلایل رایج روشن شدن این چراغ هستند. همچنین نشتی از بخش‌هایی مانند کارتل یا فیلتر روغن و یا حتی فرسودگی یاتاقان میل‌لنگ می‌تواند موجب افت فشار و فعال شدن هشدار شود. برای اطمینان از علت، در همان لحظه خودرو را متوقف کرده و با استفاده از گیج، سطح روغن را بررسی کنید. اگر سطح روغن نزدیک یا کمتر از حد پایین بود، حتماً روغن اضافه کرده یا با تعمیرکار تماس بگیرید.

در ضمن، هرگز با چراغ روشن فشار روغن به رانندگی ادامه ندهید؛ این کار می‌تواند باعث خشک کار کردن موتور و در نهایت سوختن یاتاقان‌ها یا آسیب جدی به پیشرانه شود. توقف سریع، بررسی وضعیت و اقدام به رفع مشکل، از خسارت‌های سنگین بعدی جلوگیری می‌کند.

۲. صدای تق‌تق موتور؛ هشدار واضح از کمبود روغن

یکی از علائم رایج کم بودن روغن موتور، صدای غیرعادی تق‌تق یا ضربه از درون موتور است. این صدا معمولاً زمانی شنیده می‌شود که روغن کافی برای روانکاری قطعات فلزی وجود ندارد و در نتیجه اصطکاک بین اجزای داخلی افزایش می‌یابد. کاهش روانکاری باعث می‌شود قطعاتی مانند میل‌سوپاپ یا یاتاقان‌ها با یکدیگر تماس مستقیم پیدا کنند و صداهای خشک و فلزی تولید شود.

در چنین شرایطی، اولین و مهم‌ترین اقدام بررسی سطح روغن موتور است. با استفاده از میله اندازه‌گیری (گیج)، سطح روغن را کنترل کنید و اگر کمتر از حد مجاز بود، فوراً روغن مناسب به موتور اضافه نمایید. این کار می‌تواند از آسیب‌های سنگین و پرهزینه جلوگیری کند.

اگر پس از افزودن روغن، صدا همچنان ادامه داشت، بهتر است فشار روغن را از طریق چراغ هشدار یا نمایشگر داشبورد بررسی کرده و در صورت نیاز خودرو را به تعمیرگاه منتقل کنید. بی‌توجهی به صدای غیرعادی موتور ممکن است نشانه آغاز یک آسیب جدی در سیستم روانکاری یا اجزای داخلی موتور باشد.

۳. بوی سوختگی روغن؛ نشانه‌ای جدی از نشت و کمبود روغن موتور

اگر در هنگام رانندگی بوی سوختگی روغن به مشام شما می‌رسد، این هشدار را جدی بگیرید؛ زیرا به احتمال زیاد روغن موتور در جایی از سیستم نشتی دارد و سطح روغن پایین آمده است. در بسیاری از موارد، نشتی باعث می‌شود روغن بر روی بخش‌های داغ موتور یا لوله اگزوز بریزد و هنگام تماس با حرارت بالا، بوی سوختگی مشخصی ایجاد کند. این وضعیت معمولاً با بلند شدن دود سفید یا آبی‌رنگ نیز همراه است که از کاپوت یا قسمت عقبی خودرو دیده می‌شود.

این اتفاق به‌ویژه زمانی بیشتر رخ می‌دهد که خودرو تحت فشار قرار دارد؛ مثلاً هنگام بالا رفتن از شیب یا حمل بار سنگین، زمانی که دور موتور در بالاترین حالت خود کار می‌کند. در چنین شرایطی، بلافاصله خودرو را متوقف کنید، اجازه دهید موتور کمی خنک شود و سپس محل نشتی را بررسی نمایید. اگر ابزار یا دانش کافی برای این کار ندارید، بهتر است از خدمات امداد خودرو یا تعمیرکار سیار کمک بگیرید.

ادامه رانندگی با وجود بوی سوختگی و نشتی روغن می‌تواند باعث کاهش شدید سطح روغن و در نهایت آسیب جدی به موتور شود. بنابراین، واکنش سریع و رفع نشتی در کوتاه‌ترین زمان ممکن، بهترین اقدام برای پیشگیری از خسارت‌های سنگین است.

۳. گرم شدن بیش از حد موتور؛ نتیجه مستقیم کمبود روغن

یکی از نشانه‌های جدی کم بودن روغن موتور، افزایش غیرعادی دمای موتور است؛ روغن موتور علاوه بر روانکاری قطعات، نقش مهمی در خنک‌سازی موتور ایفا می‌کند. زمانی که سطح روغن پایین می‌آید، توانایی سیستم در کاهش حرارت و جلوگیری از اصطکاک کاهش می‌یابد، در نتیجه موتور بیش از حد گرم می‌شود. این وضعیت می‌تواند باعث آسیب دیدن قطعاتی مانند پیستون‌ها، سیلندرها و یاتاقان‌ها شود، زیرا روغن دیگر قادر نیست میان آن‌ها لایه محافظ ایجاد کند.

روغن موتور نه تنها اصطکاک را کاهش می‌دهد، بلکه با جذب ذرات فلزی و آلودگی‌ها، از ایجاد رسوبات و خوردگی در محیط‌های داغ جلوگیری می‌کند. بنابراین، کاهش سطح یا کیفیت روغن، مستقیماً عملکرد و دمای موتور را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر احساس کردید موتور خودرو به‌تدریج داغ‌تر از حالت معمول کار می‌کند، شتاب کاهش یافته یا حتی استارت زدن سخت‌تر شده است، احتمالاً با کمبود روغن روبه‌رو هستید. در چنین شرایطی، بررسی سطح روغن و تعویض به‌موقع آن بهترین اقدام برای بازگرداندن عملکرد مطلوب و جلوگیری از آسیب‌های پرهزینه خواهد بود.

۵. دود اگزوز غیرعادی؛ هشدار آشکار از سوختن روغن موتور

یکی از واضح‌ترین و در عین حال نگران‌کننده‌ترین نشانه‌های کم بودن یا نشت روغن موتور، خروج دود آبی یا خاکستری از اگزوز خودرو است. این نوع دود معمولاً نشان می‌دهد که روغن به درون محفظه احتراق نفوذ کرده، با مخلوط سوخت ترکیب شده و در فرآیند احتراق می‌سوزد. در نتیجه، بخار حاصل از سوختن روغن به صورت دود آبی‌رنگ از اگزوز خارج می‌شود. چنین وضعیتی می‌تواند ناشی از نشتی رینگ‌های پیستون، خرابی واشر سرسیلندر یا ایراد در سیستم تهویه کارتر (PCV) باشد.

در شرایط عادی، دود خروجی خودرو باید تقریباً بی‌رنگ باشد؛ با این حال، در هوای سرد یا زمانی که رطوبت در سیستم اگزوز جمع شده است، ممکن است در لحظات ابتدایی روشن شدن خودرو دود سفید کم‌رنگی مشاهده شود که ناشی از بخار آب است و جای نگرانی ندارد. اما اگر این دود در هنگام رانندگی یا شتاب گرفتن ادامه داشته باشد، احتمال وجود نقص فنی در موتور بسیار زیاد است.

بنابراین، اگر متوجه خروج مداوم دود آبی یا خاکستری از اگزوز شدید، باید فوراً سطح روغن را بررسی کرده و در صورت نیاز، خودرو را به یک تعمیرگاه تخصصی منتقل کنید. بی‌توجهی به این علامت می‌تواند منجر به کاهش شدید روغن موتور، آسیب به رینگ‌ها و حتی از کار افتادن کامل موتور شود.

این نکات به شما کمک می‌کنند تا پیش از بروز آسیب‌های پرهزینه، زمان مناسب برای سرویس و تعویض روغن ماشین در محل را تشخیص دهید.

عواقب خطرناک تمام شدن روغن موتور؛ وقتی بی‌توجهی هزینه‌ساز می‌شود

روغن موتور نه‌تنها روان‌کننده قطعات فلزی است، بلکه از موتور در برابر گرما، اصطکاک و خوردگی نیز محافظت می‌کند. کمبود آن می‌تواند پیامدهایی جدی و پرهزینه به‌همراه داشته باشد. در ادامه، مهم‌ترین عواقب کاهش سطح روغن را به‌صورت دقیق بررسی می‌کنیم:

• سایش زودرس قطعات موتور: زمانی که روغن کافی در موتور وجود نداشته باشد، تماس مستقیم میان قطعات فلزی افزایش می‌یابد. این تماس بدون روانکاری مناسب، باعث ایجاد اصطکاک شدید و در نهایت سایش زودرس اجزای حیاتی مانند پیستون‌ها، یاتاقان‌ها و میل‌لنگ می‌شود.
• خرابی کامل موتور: ادامه رانندگی با خودرویی که سطح روغن آن پایین است، می‌تواند به از کار افتادن کامل موتور منجر شود. در چنین شرایطی، موتور بیش از حد داغ شده و قطعات داخلی ممکن است ذوب یا تاب بردارند.
• گیرپاژ موتور: در موارد شدید، نبود روغن کافی موجب می‌شود قطعات داخلی موتور به هم قفل کنند؛ پدیده‌ای که به آن گیرپاژ موتور گفته می‌شود. این وضعیت نه‌تنها باعث توقف کامل خودرو می‌شود، بلکه می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری به پیشرانه وارد کند.
• افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری: کمبود روغن، اگر در مراحل اولیه نادیده گرفته شود، به مرور موجب تخریب چندین بخش از موتور خواهد شد. هزینه تعمیر یا تعویض قطعات آسیب‌دیده در مقایسه با هزینه تعویض منظم روغن بسیار بیشتر است. بنابراین، سرویس‌های دوره‌ای و بررسی سطح روغن، راه‌حلی ساده برای جلوگیری از خرج‌های سنگین آینده هستند.

نتیجه‌گیری

روغن موتور بی‌تردید یکی از حیاتی‌ترین عناصر در عملکرد سالم خودرو است. این مایع ارزشمند با روان‌کاری قطعات متحرک، از اصطکاک، سایش و خوردگی جلوگیری کرده و حرارت اضافی موتور را نیز دفع می‌کند. در صورت کمبود روغن، موتور در معرض آسیب‌های جدی قرار می‌گیرد که می‌تواند هزینه‌های سنگینی به‌دنبال داشته باشد. با آگاهی از نشانه‌های کمبود روغن و انجام اقدامات پیشگیرانه، مانند بررسی منظم سطح روغن و تعویض به‌موقع آن، نقش مهمی در افزایش عمر مفید موتور و عملکرد بهینه خودرو دارد.