لاستیک‌ها تنها بخشی از خودرو هستند که مستقیما با سطح جاده در تماس‌اند. همین تماس است که کیفیت رانندگی شما را شکل می‌دهد. وقتی لاستیک‌های نو روی خودرو نصب می‌کنید، سواری نرم‌تر و روان‌تری را تجربه می‌کنید. لرزش‌ها و ضربه‌های ناشی از ناهمواری جاده کمتر به اتاق منتقل می‌شوند و هنگام ترمز گرفتن یا پیچیدن در پیچ‌ها اعتمادبه‌نفس بیشتری خواهید داشت.
در مقابل، لاستیک‌های فرسوده ممکن است در مسیرهای ناهموار دچار لغزش یا سر خوردن شوند و چسبندگی و ایمنی لازم را برای حرکت مطمئن فراهم نکنند. از آنجا که لاستیک‌ها جزو قطعات مصرفی خودرو محسوب می‌شوند، دیر یا زود دچار ساییدگی می‌شوند و باید تعویض گردند. در این مقاله به مشکلاتی که لاستیک‌های فرسوده ایجاد می‌کنند و نشانه‌هایی که به شما می‌گویند زمان تعویض لاستیک فرا رسیده، خواهیم پرداخت.
۱. ساییدگی عاج لاستیک
عمق عاج لاستیک یکی از واضح‌ترین نشانه‌هایی است که زمان تعویض لاستیک را مشخص می‌کند. لاستیک‌های نو از همان لحظه‌ای که روی خودرو نصب می‌شوند، به‌تدریج عاج خود را از دست می‌دهند. حداقل عمق عاج برای لاستیک خودروهای سواری ۱ میلی‌متر است. بنابراین اگر لاستیک‌های خودرویتان تا این حد ساییده شده یا به نشانگرهای تعبیه‌شده رسیده‌اند، وقت تعویض آنها فرا رسیده است. منظور از نشانگرهای تعبیه‌شده ساختارهای لاستیکی در بین عاج‌هاست که وقتی سطح عاج با آنها هم‌سطح شد خبر از اتمام عمر تایر می‌دهند.
۲. مشکلات بالانس و تنظیم زوایای چرخ (Wheel Alignment & Balancing)
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که تنظیم فرمان و بالانس صرفا به لاستیک و رینگ مربوط می‌شود، اما واقعیت این است که این موضوع ارتباط مستقیم با سیستم تعلیق خودرو دارد؛ همان بخشی که چرخ‌ها را به بدنه متصل می‌کند. اگر زوایای چرخ‌ها تنظیم نباشند، لاستیک‌ها خیلی سریع و به‌صورت نامنظم ساییده می‌شوند. به همین شکل، بالانس چرخ فرایندی است برای توزیع یکنواخت وزن مجموعه لاستیک و رینگ. در صورتی که به دلیل مشکل بالانس یا تنظیم زوایا لاستیک‌های شما دچار ساییدگی غیرطبیعی شوند، ناچار به تعویض خواهید بود؛ زیرا ادامه استفاده باعث تکرار همین مشکل و ورود به یک چرخه معیوب خواهد شد.
۳. کاهش کارایی ترمزگیری
اگر احساس می‌کنید واکنش ترمز خودرو مثل گذشته سریع و مطمئن نیست، دو عامل می‌تواند دخیل باشد: اول، تمام شدن لنت‌های ترمز و دوم، فرسودگی یا آسیب دیدن لاستیک‌ها. وقتی لاستیک‌ها کهنه می‌شوند، فاصله ترمزگیری افزایش می‌یابد و این موضوع در سرعت‌های بالا بسیار خطرناک است. بنابراین اگر متوجه شدید خودرو هنگام ترمز گرفتن عملکرد سابق را ندارد، باید سریعا به یک فروشگاه لاستیک مراجعه و لاستیک‌ها را تعویض کنید.
۴. پنچری‌های مکرر
یکی دیگر از نشانه‌های جدی برای تعویض لاستیک، بروز مکرر پنچری است. هرچند خطر پنچری برای لاستیک‌های نو و کهنه همیشه وجود دارد، اما لاستیک‌های فرسوده به دلیل کاهش استحکام ساختاری بیشتر در معرض سوراخ شدن بر اثر اجسام تیز یا ضربه‌های کوچک هستند. ترکیب شیمیایی لاستیک در طول زمان ضعیف‌تر می‌شود و نقاط آسیب‌پذیر ایجاد می‌کند. همین نقاط در برخورد با میخ یا سنگ‌ریزه به‌راحتی سوراخ یا حتی باعث ترکیدن لاستیک می‌شوند. بنابراین وقتی تعداد پنچری‌ها زیاد شد، وقت خرید لاستیک نو رسیده است.
۵. آسیب به دیواره لاستیک
اگر روی دیواره لاستیک خودرویتان برآمدگی، تورم یا ترک‌های عمیق مشاهده کردید، بدانید که دیگر استفاده از آن لاستیک ایمن نیست. دیواره لاستیک علاوه بر نگه‌داشتن حالت ایستاده آن، وظیفه محافظت از ساختار داخلی را هم بر عهده دارد. رانندگی با دیواره آسیب دیده در حقیقت دعوت به ترکیدگی لاستیک در حین حرکت است. بنابراین در اولین فرصت لاستیک‌هایی با دیواره آسیب‌دیده را تعویض کنید.
۶. پایان عمر کارکرد (Mileage)
تمام لاستیک‌ها برای یک محدوده کارکرد مشخص (بر حسب کیلومتر) طراحی و استاندارد می‌شوند. اگر لاستیک خودرو بیش از این میزان مورد استفاده قرار گیرد، دیگر قابلیت اطمینان ندارد. تعویض به‌موقع لاستیک‌ها پس از رسیدن به این حد، علاوه بر ارتقای ایمنی، از بروز مشکلات ناخوشایندی مثل پنچری در جاده‌های خلوت جلوگیری می‌کند.
۷. سن لاستیک
عامل دیگری که اهمیت زیادی دارد، سن لاستیک است. حتی اگر لاستیک ظاهر سالمی داشته باشد، ترکیبات شیمیایی آن پس از حدود ۶ سال به‌طور جدی کارایی خود را از دست می‌دهند. بنابراین توصیه می‌شود همه لاستیک‌ها حداکثر پس از ۶ سال تعویض شوند. این نکته را حتی هنگام خرید لاستیک نو نیز باید در نظر گرفت. در دیوار لاستیک‌ها (همان جایی که نام، مدل و سایز تایر نوشته می‌شود) یک عدد 4 تایی وجود دارد مثل 2532 که نشان دهنده تاریخ تولید تایر است. دو عدد اول سال ساخت و دو عدد دوم هفته تولید تایر هستند. موقع خرید حتما به این نکته توجه کنید تا تایر قدیمی یا تاخیر گذشته نخرید.
شرایط رانندگی که باعث آسیب به لاستیک می‌شوند
اکنون که نشانه‌های فرسودگی لاستیک‌ها را شناختیم، لازم است به شرایطی هم اشاره کنیم که حتی لاستیک‌های جدید را پیش از موعد دچار آسیب می‌کنند:
- دست‌اندازها و چاله‌ها: برخورد خودرو با چاله‌های بزرگ یا سرعت‌گیرها در سرعت بالا می‌تواند علاوه بر لاستیک، به رینگ و حتی سیستم تعلیق آسیب برساند.
- وجود حیوانات و اجسام در جاده: توقف یا تغییر مسیر ناگهانی برای جلوگیری از برخورد با حیوانات یا اجسام باعث ترمزگیری شدید می‌شود و همین امر موجب ساییدگی نامنظم لاستیک‌ها خواهد شد.
- آب‌وهوا و مسیرهای سخت: رانندگی در گرمای شدید یا سرمای زیاد، ترکیبات لاستیک را تحت تأثیر قرار داده و باعث پیری زودرس می‌شود. همچنین حرکت در مسیرهای خاکی یا سنگلاخ برای لاستیک‌های سواری مناسب نیست و موجب آسیب زودهنگام می‌گردد.
عادات رانندگی که به لاستیک آسیب می‌زنند
برخی سبک‌های رانندگی به‌طور مستقیم طول عمر لاستیک‌ها را کاهش می‌دهند:
- رانندگی با سرعت زیاد و پیچیدن‌های پی‌درپی باعث سایش سریع عاج می‌شود.
- ترمزگیری‌های مکرر و ناگهانی فشار زیادی به لاستیک و اجزای فنی خودرو وارد می‌کند.
- برخورد با جدول هنگام بی‌دقتی در استفاده از آینه‌ها نه‌تنها رینگ بلکه لاستیک را هم تخریب می‌کند.
شناخت و اصلاح این عادات رانندگی می‌تواند عمر لاستیک‌ها را افزایش دهد و ایمنی خودرو را بیشتر کند.
چگونه لاستیک خودرو را بررسی کنیم؟
بازرسی لاستیک کار دشواری نیست و بهتر است پیش از هر سفر طولانی انجام شود. با یک نگاه ساده می‌توان مشکلات احتمالی را شناسایی کرد:
- در صورت کم‌باد بودن لاستیک، آن را با هوا یا نیتروژن پر کنید.
- وجود ترک یا برآمدگی روی سطح نشانه ضعف ساختاری است و باید سریع تعویض شود.
- در لاستیک‌های تیوب‌دار، پس از ۳ یا ۴ بار پنچری تیوب‌ها دیگر قابل اعتماد نیستند.
- عمق عاج را مرتب بررسی کنید و همواره سن لاستیک و میزان کارکرد را به خاطر داشته باشید.
- در صورت لرزش فرمان در سرعت‌های بالا، احتمالا مشکل از بالانس یا تنظیم زوایا است و باید بررسی شود.
در ادامه با پرسش‌های متداولی که وجود دارند آشنا می‌شویم و به آنها پاسخ خواهیم داد:
چه زمانی باید لاستیک خودرو را تعویض کرد؟
هرگاه عمق عاج کمتر از حد استاندارد شود، ساییدگی نامنظم دیده شود، ترک یا بریدگی در سطح یا دیواره ظاهر گردد، اجسام خارجی مثل میخ در آن گیر کند یا بیش از ۶ سال از عمر لاستیک گذشته باشد.
عمر مفید لاستیک در جاده‌های ایران چقدر است؟
عوامل متعددی دخیل هستند، اما به‌طور معمول لاستیک‌ها در شرایط عادی تا حدود ۵۰ هزار کیلومتر عمر می‌کنند. برخی محصولات حتی تا ۱۰۰ هزار کیلومتر هم کارایی دارند.
هنگام تعویض لاستیک باید به چه نکاتی توجه کرد؟
انتخاب سایز صحیح، نوع چسبندگی موردنیاز (خشک، مرطوب یا برفی)، شاخص سایش (Treadwear)، محدوده سرعت و بار مجاز و عملکرد دمایی لاستیک.
مزایای تعویض به‌موقع لاستیک چیست؟
- حفظ ایمنی سرنشینان
- راحتی بیشتر هنگام رانندگی و جلوگیری از مشکلاتی مثل پنچری یا ترکیدگی
- جلوگیری از آسیب به سایر بخش‌های فنی خودرو
- بهبود مصرف سوخت
- حفظ ظاهر و ارزش بازاری خودرو
تعویض به‌موقع لاستیک خودرو نه‌تنها امنیت و آرامش شما را تضمین می‌کند، بلکه از بروز مشکلات فنی و هزینه‌های اضافی نیز جلوگیری خواهد کرد. اکنون که با نشانه‌های فرسودگی و راهکارهای مراقبت از لاستیک آشنا شدید، خوشحال می‌شویم دیدگاه و تجربه‌های شما درباره زمان مناسب تعویض لاستیک یا برندهای مورد استفاده را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
مطالب مرتبط:
- چرا جابه‌جایی تایر اهمیت دارد و هر چند وقت یکبار باید آن را انجام دهید؟
- آموزش کامل تعویض لنت و دیسک ترمز خودرو | راهنمای مرحله به مرحله
- راز سرعت‌سنج خودرو؛ از مکانیزم مکانیکی تا دقت واقعی در جاده
- سیستم ترمز خودروها چطور کار می‌کند؟
source