به گزارش خبرنگار پرشین خودرو، با رشد سریع شهرنشینی و افزایش تعداد خودروها، موضوع افزایش مصرف سوخت‌های فسیلی و آلودگی هوا به یکی از دغدغه‌های اصلی اقتصاد و محیط‌زیست در کشور تبدیل شده است. به خصوص اینکه ایران جزو کشورهایی است که به واسطه اختصاص یارانه‌های قابل‌توجه، انرژی را با قیمتی پایین‌تر از بسیاری کشورهای دیگر به مصرف‌کننده ارائه می‌کند.

به همین جهت سالهاست افزایش قیمت حامل‌های انرژی با هدف مدیریت مصرف و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی به یکی از مباحث مهم و چالش‌برانگیز در اقتصاد کشورمان بدل شده است که به باور بسیاری کارشناسان، راهکار رفع این چالش به خصوص در شرایطی که بخشی از کسری بودجه دولت ناشی از اختصاص یارانه سوخت است، گسترش استفاده از منابع تجدیدپذیر و خودروهایی با انرژی‌های نو است.

خودروهای هیبریدی طی سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین راهکارها برای کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و کاهش آلایندگی شهری مطرح شده‌اند. در واقع در کشوری نظیر ایران که مصرف بنزین بالاست و با ناترازی شدید انرژی مواجه است استفاده از فناوری خودروهای هیبریدی به‌عنوان راه‌حلی عملی و قابل اجرا می‌تواند نقش موثری در کاهش مصرف و بهبود کیفیت زندگی ایفا کند، بی‌آنکه نیازی به ایجاد زیرساخت‌های بزرگ و پیچیده در کوتاه‌مدت باشد.

با این وجود در ایران هنوز سهم خودروهای هیبریدی در ناوگان حمل‌ونقل بسیار اندک است، در حالی که بررسی‌ها نشان می‌دهد به کارگیری خودروهای هیبریدی و جایگزینی خودروهای فرسوده و پرمصرف با خودروهای هیبریدی می‌تواند تأثیر چشم‌گیری بر مصرف روزانه بنزین در کشور داشته باشد و می‌تواند به صرفه‌جویی ارزی گسترده و کاهش وابستگی به واردات فرآورده‌های نفتی منجر شود.

هر چند در این میان استفاده از خودروهای هیبریدی غیرپلاگین با توجه به عدم نیاز به سرمایه گذاری برای توسعه زیرساخت شارژ خودرو در سطح کشور و عدم نیاز به شارژ از طریق شبکه برق رسانی (عدم تاثیرگذاری بر ناترازی برق در کشور) گزینه بهتری در وضعیت فعلی کشورمان است.

در واقع خودروهای هیبریدی غیرپلاگین در مقایسه با خودروهای بنزینی مشابه از کاهش مصرفی در حدود ۲۵ تا ۳۵ درصدی در چرخه رانندگی ترکیبی برخوردار هستند اما باید در نظر داشت با در نظر گرفتن ناوگان حدود ۳۵ میلیون خودرو و موتورسیکلت بنزین سوز، عرضه تعداد محدودی خودروهای هیبریدی نمی‌تواند به سرعت باعث کاهش مصرف سوخت در کشور شود چرا که این امر نیازمند افزایش قابل توجه عرضه خودروهای هیبریدی و اسقاط گسترده خودروهای فرسوده و پرمصرف است.

تکنولوژی هیبرید چیست؟

خودروهای هیبریدی را باید به‌عنوان پلی بین ماشین‌های بنزینی و الکتریکی معرفی کرد. هر چند این خودروها هنوز آن طور که باید و شاید در بازار ایران جایگاه ویژه‌ای پیدا نکرده‌اند؛ اما از سال ۱۴۰۲ و همزمان با آغاز روند جدید واردات خودروهای خارجی، مدل هایی از انواع هیبریدی ها وارد کشور شدند مورد علاقه‌ بخشی از خریداران واقع شدند.

با این وجود همچنان عموم مردم خودرو هیبریدی را با خودروهای برقی اشتباه می‌گیرند در حالی که عمده تفاوت این دو خودرو در این است که خودرو هیبریدی دارای دو موتور بنزینی یا الکتریکی بوده و خودروهای برقی تنها یک یا چند موتور الکتریکی دارند.

تکنولوژی این ماشین به صورتی است که موتور بنزینی همیشه روشن نخواهد ماند و زمانی که بخواهید توقف کنید، پشت چراغ قرمز بمانید و… موتور الکتریکی فعال شده و سوخت کمتری مصرف می‌شود و آلودگی نیز کاهش پیدا می‌کند. در واقع خودروهای هیبریدی از ترکیب موتور احتراقی و موتور برقی استفاده می‌کنند و در سرعت‌های پایین یا ترافیک شهری، بخش زیادی از حرکت توسط موتور برقی صورت می‌پذیرد که در این شرایط مصرف سوخت خودروهای هیبریدی به‌طور میانگین ۳۰ تا ۵۰ درصد کمتر از خودروهای بنزینی است. بنابراین در سطح ملی، با جایگزینی حتی ۱۰ درصد ناوگان شهری با خودروهای هیبریدی در کنار اسقاط خودروهای فرسوده، می‌توان صرفه‌جویی چند میلیارد لیتری بنزین در سال را تجربه کرد.

صرفه‌جویی در سوخت با هیبریدی های غیرپلاگین

البته خودروهای هیبریدی غیرپلاگین با ترکیب هوشمند موتور برقی و موتور درون‌سوز، راندمان بالاتری دارند و استفاده از موتور برقی در سرعت‌های پایین، بازیابی انرژی جنبشی در زمان ترمز، خاموش و روشن شدن هوشمند موتور بنزینی و تنظیم بهینه دور موتوردر این مدل از خودروهای هیبریدی ضمن صرفه جویی قابل توجه در مصرف سوخت در مقایسه با خودروهای بنزینی به کاهش هزینه‌های ناشی از آلودگی هوا کمک می‌کند.

با این حال این صرفه‌جویی زمانی کامل می‌شود که جایگزینی هیبریدی‌ها با اسقاط خودروهای پرمصرف و فرسوده همراه شود. در واقع، اثر دوگانه ورود خودروهای کم‌مصرف و خروج خودروهای پرمصرف، موتور اصلی کاهش مصرف را فعال می‌کند و بدون اجرای سیاست اسقاط خودروهای قدیمی، بخشی از کاهش مصرف به‌واسطه رشد تعداد وسایل‌نقلیه و پیمایش کلی بلعیده می‌شود و صرفه‌جویی واقعی شکل نمی‌گیرد.

بنابراین کاهش مصرف سوخت با اتکای صرف به‌عرضه محدود هیبریدی‌ها اتفاق نمی‌افتد و نیازمند حمایت دولت و بسته سیاستی هماهنگ از سوی سیاستگذاران است؛ بسته‌ای که با افزایش تولید و عرضه خودروهای هیبریدی، ارائه مشوق‌ها و تسهیلاتی مالی و بانکی و تقویت ظرفیت خدمات پس از فروش، می‌تواند منجر به تشویق مصرف‌کنندگان شود.

آیا خودروهای هیبریدی تنها به دلیل مصرف کمتر سوخت مفید هستند یا در دراز مدت می‌توانند به صرفه‌جویی قابل توجهی در هزینه‌ها و بهبود اقتصادی منجر شوند؟

بررسی ها نشان می‌دهد که خودروهای هیبریدی در کنار مزیت‌هایی چون کاهش مصرف سوخت، کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری، افزایش عمر مفید خودرو، صرفه‌جویی در هزینه‌های سوخت، کاهش هزینه‌های بیمه، تاثیرات زیست‌محیطی، کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و مزایای اجتماعی و اقتصادی، می‌توانند در دراز مدت به صرفه‌جویی قابل توجهی در هزینه‌ها منجر شوند. این مزایا موجب می‌شوند که خودروهای هیبریدی به عنوان گزینه‌ای منطقی و اقتصادی برای مصرف‌کنندگان در نظر گرفته شوند. با توجه به روند رو به رشد قیمت سوخت و افزایش نگرانی‌های زیست‌محیطی، انتظار می‌رود که استفاده از خودروهای هیبریدی در آینده‌ای نزدیک به طور چشمگیری افزایش یابد.

سهم هیبریدی‌ها در ایران

هرچند مزایای استفاده از خودروهای هیبریدی اثبات‌شده است، اما سهم خودروهای هیبریدی در بازار ایران هنوز بسیار اندک است. در واقع مسائلی همچون عرضه محدود، هزینه اولیه خرید بالاتر نسبت به مدل‌های بنزینی، نبود مشوق‌های کافی و مهم‌تر از همه روند کند اسقاط خودروهای فرسوده باعث شده این فناوری نتواند به سرعت جایگاه خود را تثبیت کند. علاوه بر این، آگاهی عمومی درباره عملکرد و مزایای واقعی خودروهای هیبریدی هنوز به سطح مطلوب نرسیده و بخشی از مشتریان همچنان نسبت به فناوری‌های نوین سوختی تردید دارند.

بنابراین نمی‌توان نسبت به محدودیت‌ها و چالش‌های استفاده از خودروهای هیبریدی در ایران بی توجه بود چرا که قیمت بالاتر خودروهای هیبریدی نسبت به خودروهای بنزینی نخستین چالش و شاید مهم‌ترین آنها باشد ضمن اینکه کاستی‌های موجود در زیرساخت خدمات پس از فروش و آموزش تعمیرکاران، وابستگی به واردات باتری و قطعات کلیدی و نبود سیاست‌های تشویقی کافی مانند معافیت‌های گمرکی یا وام‌های کم‌بهره همچنان از دیگر محدودیت‌های توسعه و استفاده از خودروهای هیبریدی غیر پلاگین در ایران است.

تاثیر چشم‌گیر خودروهای هیبریدی غیرپلاگین در اقتصاد کشور

در هر حال استفاده گسترده از خودروهای هیبریدی می‌تواند یکی از موثرترین راهکارها برای کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی در کشور باشد. تجربه جهانی نیز نشان می‌دهد که هر زمان نفوذ فناوری کم‌مصرف با ابزارهای قیمتی و غیرقیمتی همراه شده، منحنی مصرف سوخت شکسته و کاهش معنی‌داری حاصل شده است.

برای گسترش حضور خودروهای هیبریدی در ایران، مجموعه‌ای از اقدامات همزمان ضروری است و همان گونه که در کشورهای پیشرفته از ترکیب تعرفه‌های ترجیحی، معافیت‌های مالیاتی، خریدهای دولتی و تسهیلات کم‌بهره برای ناوگان عمومی استفاده کرده‌اند تا سرعت نفوذ خودروهای هیبریدی افزایش یابد در ایران نیز می‌توان از همین قاعده پیروی کرد؛ مسیری که به طور قطع هم به نفع اقتصاد ملی خواهد بود و هم به نفع نسل‌های آینده که شایسته هوایی پاک‌تر و منابعی پایدارترند.