آرش محبی‌نژاد، دبیر انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه‌سازان خودروی کشور، با هشداری جدی نسبت به مشکلات عمیق صنعت خودرو، اعلام کرده‌اند که اگر وضعیت فعلی تخصیص ارز و پرداخت مطالبات قطعه‌سازان ادامه پیدا کند، تولید خودرو در سال جدید با اختلالات گسترده‌ای مواجه خواهد شد. این یک خبر نگران‌کننده برای تمامی ذینفعان این صنعت، از تولیدکننده و قطعه‌ساز گرفته تا مصرف‌کننده نهایی است.

بحران نقدینگی و مطالبات معوق: قطعه‌سازان در وضعیت قرمز

محبی‌نژاد تأکید کرده‌اند که حجم بالای مطالبات معوق، یعنی پول‌هایی که خودروسازان باید به قطعه‌سازان بپردازند اما هنوز پرداخت نکرده‌اند، نقدینگی تولیدکنندگان قطعات را در وضعیت بسیار خطرناکی قرار داده است. به زبان ساده، قطعه‌سازان برای تولید قطعات نیاز به پول دارند تا مواد اولیه بخرند و حقوق کارگران را بدهند، اما وقتی پولشان را از خودروسازان به موقع دریافت نمی‌کنند، با کمبود نقدینگی مواجه می‌شوند. این موضوع می‌تواند زنجیره تأمین را مختل کرده و در نهایت به کاهش تولید خودرو منجر شود.

ایشان همچنین به وضعیت مالی دو غول خودروسازی کشور اشاره کردند:

• ایران‌خودرو: در پایان سال گذشته عملکرد نسبتاً بهتری در پرداخت مطالبات داشته است.
• سایپا: در بحران مالی عمیق‌تری قرار دارد و مشکلات نقدینگی آن جدی‌تر است.

چالش تخصیص ارز: تولید داخلی قربانی واردات؟

یکی از نکات مهمی که دبیر انجمن قطعه‌سازان به آن اشاره کرده، نحوه تخصیص ارز در صنعت خودرو است. ایشان می‌گویند:

• فقط یک سوم ارز اختصاص‌یافته به صنعت خودرو، صرف تولید داخل می‌شود. این یعنی بخش عمده ارز، به جای حمایت از تولید قطعات در داخل کشور، صرف واردات می‌شود.
• بخش عمده این منابع برای واردات قطعات CKD (Completely Knocked Down)، موتورسیکلت و خودروهای تجاری هزینه می‌شود. قطعات CKD، قطعاتی هستند که به صورت کامل از خارج وارد شده و تنها در داخل کشور مونتاژ می‌شوند. این امر به معنای وابستگی بیشتر به خارج و عدم استفاده بهینه از ظرفیت‌های داخلی است.

محبی‌نژاد همچنین گلایه کرده‌اند که فرآیند دریافت ارز برای تولیدکنندگان داخلی پیچیده و طولانی است، در حالی که مونتاژکاران (شرکت‌هایی که خودرو را تنها با وارد کردن قطعات مونتاژ می‌کنند) بدون مشکل خاصی به ارز دسترسی دارند. این موضوع به گفته ایشان، رقابتی ناعادلانه (Unfair Competition) ایجاد کرده و تولیدکننده داخلی را در مضیقه قرار می‌دهد.

زیان انباشته خودروسازان و بدهی‌های زنجیره تأمین

وضعیت مالی خودروسازان نیز نگران‌کننده است:

• زیان انباشته ایران‌خودرو بیش از ۱۳۵ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.
• زیان انباشته سایپا حدود ۱۲۰ هزار میلیارد تومان است.
• حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان از مطالبات قطعه‌سازان همچنان پرداخت نشده است.
• کل بدهی زنجیره تأمین، یعنی تمام پولی که خودروسازان به تأمین‌کنندگان قطعات و خدمات بدهکارند، به بیش از ۱۱۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.

این ارقام نشان‌دهنده یک مشکل سیستمی و عمیق در صنعت خودروی کشور است که اگر به سرعت حل نشود، می‌تواند پیامدهای جدی برای تولید، اشتغال و در نهایت بازار خودرو داشته باشد.

چشم‌انداز آینده: نگرانی جدی برای تولید خودرو

آرش محبی‌نژاد تأکید کرده است که بدون رفع سریع مشکلات نقدینگی و تخصیص ارز به شیوه صحیح و عادلانه، چشم‌انداز تولید خودرو در سال جاری بسیار نگران‌کننده است. این بدان معناست که اگر چاره‌ای برای این مسائل اندیشیده نشود، ممکن است شاهد کاهش تیراژ تولید، افزایش قیمت‌ها به دلیل کمبود عرضه و حتی مشکلاتی در تأمین قطعات یدکی در آینده باشیم.

در پایان، وضعیت صنعت خودروی کشور، نیازمند توجه جدی و راه‌حل‌های فوری از سوی نهادهای مربوطه است. ادامه روند فعلی، نه تنها به تولیدکنندگان و قطعه‌سازان آسیب می‌رساند، بلکه در نهایت به ضرر مصرف‌کنندگان نهایی و اقتصاد کشور خواهد بود. امیدواریم با اقدامات مناسب، شاهد بهبود این وضعیت و رونق دوباره صنعت خودرو باشیم. به نظر شما، مهم‌ترین گامی که باید برای حل این مشکلات برداشته شود چیست؟