وضعیت قرمز در بازار خودرو؛ نه مردم توان خرید دارند، نه خودروسازان توان تولید

بازار خودرو ایران در بحرانی عمیق فرو رفته است. بدهی‌های کلان خودروسازان، شکست طرح‌های وارداتی، کمبود ارز و تحریم‌ها و کاهش شدید قدرت خرید مردم، زنجیره تولید و عرضه خودرو را فلج کرده و بازار را به وضعیت قرمز رسانده است.

به گزارش پایگاه خبری اسب بخار، بازار خودرو ایران در سال ۱۴۰۴ به نقطه‌ای بحرانی رسیده که نه مصرف‌کنندگان توان خرید خودرو دارند و نه خودروسازان توانایی ادامه تولید پایدار. ترکیبی از مشکلات ساختاری، بحران‌های مالی و سیاست‌های ناکارآمد، صنعت خودرو را به لبه پرتگاه کشانده است. از بدهی‌های سنگین خودروسازان به قطعه‌سازان گرفته تا ناکامی در تنظیم بازار از طریق واردات و کاهش قدرت خرید مردم، این صنعت با چالش‌هایی بی‌سابقه مواجه شده که امیدی به بهبود سریع آن دیده نمی‌شود.

بدهی‌های کلان و مشکلات مالی خودروسازان

خودروسازان بزرگ داخلی، مانند ایران‌خودرو و سایپا، با زیان انباشته‌ای هنگفت و بدهی‌های سنگین به قطعه‌سازان مواجه‌اند. گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد که بدهی این شرکت‌ها به زنجیره تأمین قطعات، به صدها هزار میلیارد تومان رسیده است. این وضعیت، تولید را به شدت دچار چالش کرده؛ زیرا قطعه‌سازان، که خود از بحران نقدینگی و افزایش هزینه‌های مواد اولیه رنج می‌برند، قادر به تأمین قطعات مورد نیاز در حجم کافی نیستند. نبود حمایت‌های مؤثر از سوی دولت و افزایش هزینه‌های تولید، از جمله قیمت مواد اولیه و انرژی، این چرخه معیوب را تشدید کرده و خطوط تولید را درگیر مشکلاتی عمیق کرده است.

شکست سیاست‌های وارداتی

وعده‌های مکرر برای تنظیم بازار خودرو از طریق واردات، که از سال ۱۴۰۱ مطرح شده بود، نیز چندان موفق نیستند. عرضه محدود خودروهای وارداتی، همراه با تعرفه‌های گمرکی بالا، باعث شده که این خودروها با قیمت‌هایی نجومی، اغلب بیش از دو تا سه برابر قیمت جهانی، به دست مصرف‌کننده برسند. کمبود ارز و تشدید تحریم‌ها نیز مشکلات را دوچندان کرده و مانع از تأمین قطعات برای خودروهای مونتاژی و همچنین واردات خودروهای کامل شده است. این ناکامی، نه‌تنها بازار را تنظیم نکرده، بلکه به افزایش نارضایتی مصرف‌کنندگان دامن زده است.

کاهش قدرت خرید مردم

قدرت خرید مردم ایران در سال‌های اخیر به دلیل تورم بالا، کاهش ارزش پول ملی، و مشکلات اقتصادی به شدت کاهش یافته است. حتی خودروهای داخلی که زمانی گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه برای اقشار متوسط بودند، اکنون در بازار آزاد قیمتی بیش از یک میلیارد تومان دارند. این افزایش قیمت، تقاضا را به شدت کاهش داده و بازار خودرو را به رکودی عمیق فرو برده است. بسیاری از خانواده‌ها که زمانی امیدوار به خرید خودروی جدید بودند، اکنون حتی توان خرید خودروهای کارکرده را نیز ندارند.

تحریم‌ها و کمبود ارز

تحریم‌های اقتصادی، تأمین ارز مورد نیاز برای واردات خودرو و قطعات مونتاژی را به چالشی بزرگ تبدیل کرده است. خودروهای مونتاژی، که بخش قابل‌توجهی از بازار داخلی را تشکیل می‌دهند، به دلیل وابستگی به قطعات وارداتی، با چالش مواجه شده‌اند و کمبود ارز، همراه با مشکلات لجستیکی و محدودیت‌های بانکی، توانایی خودروسازان برای تأمین قطعات و حفظ خطوط تولید را کاهش داده است.

وضعیت کنونی بازار خودرو ایران، نتیجه سال‌ها سیاست‌گذاری ناکارآمد، انحصار در صنعت خودرو، و عدم توجه به نیازهای واقعی مصرف‌کنندگان است. ادامه این روند می‌تواند به توقف کامل برخی خطوط تولید، ورشکستگی قطعه‌سازان و افزایش بیکاری در این صنعت منجر شود. کارشناسان معتقدند که بدون اصلاحات ساختاری، از جمله حذف قیمت‌گذاری دستوری، آزادسازی واردات با تعرفه‌های منطقی و حمایت واقعی از قطعه‌سازان، بازگشت تعادل به بازار خودرو غیرممکن خواهد بود.

علاوه بر این، کاهش قدرت خرید مردم نه‌تنها بازار خودروهای نو، بلکه بازار خودروهای دست‌دوم و حتی خدمات پس از فروش را نیز تحت تأثیر قرار داده است. این رکود، به زنجیره تأمین و صنایع وابسته آسیب رسانده و اثرات منفی گسترده‌ای بر اقتصاد کشور داشته است.

در این میان نبود چشم‌انداز روشن برای اصلاحات ساختاری، آینده این صنعت را تیره‌تر کرده است. بدون اقدامات فوری برای حل مشکلات مالی خودروسازان، حمایت از قطعه‌سازان و بازنگری در سیاست‌های وارداتی، بازار خودرو ایران در معرض فروپاشی کامل قرار خواهد گرفت.

ایران خودرو بازار خودرو سایپا