دروزی‌های سوریه یکی از اقلیت‌های مذهبی و قومی مهم در منطقه‌ی شام هستند که بخش زیادی از جمعیت آن‌ها در کشور سوریه، به‌ویژه در استان سویداء در جنوب این کشور، ساکن‌اند. جمعیت دروزی‌ها در سوریه حدود ۳ درصد از کل جمعیت را شامل می‌شود اما نقش سیاسی و اجتماعی آن‌ها فراتر از این عدد است. این طایفه که از قرن یازدهم میلادی منشعب شده‌اند، آیینی خاص با عقایدی تلفیقی از اسلام، فلسفه نوافلاطونی، گنوسیسم و دیگر باورهای عرفانی دارند. دروزی‌ها نه اهل تبلیغ مذهب خود هستند، نه پذیرای نوکیش. آن‌ها همواره به انزواگرایی، انسجام درونی، وفاداری خانوادگی و خودمختاری سیاسی شهره بوده‌اند.

جایگاه دروزی‌های سوریه در ساختار سیاسی و نظامی این کشور

تا پیش از آغاز جنگ داخلی سوریه، دروزی‌ها با احتیاط و هوشمندی در نظام بعثی حاکم جایگاهی برای خود کسب کرده بودند. بسیاری از آن‌ها در ارتش و نهادهای امنیتی رژیم اسد خدمت می‌کردند و به عنوان یک اقلیت وفادار، از حمایت نسبی برخوردار بودند. اما با آغاز اعتراضات ۲۰۱۱ و تبدیل آن به جنگ داخلی، بخشی از جامعه دروزی از حاشیه به متن بحران وارد شد.

در سال‌های بعد، در حالی که دروزی‌های برخی مناطق بی‌طرفی را برگزیدند، طایفه‌ی دروزی سویداء به تدریج ساختارهای دفاع محلی خود را ایجاد کرد. آن‌ها ترجیح دادند خودشان امنیت شهر و روستاهایشان را به‌دست گیرند، بدون وابستگی تام به دولت یا گروه‌های مخالف. این تصمیم، گاه به تقابل نظامی با هر دو طرف جنگ انجامید.

شرایط دروزی‌ها پس از تغییرات سیاسی در سوریه

در پی فروپاشی حکومت بشار اسد در اواخر سال ۲۰۲۴ و روی‌کارآمدن یک دولت اسلام‌گرا با گرایش‌های سلفی، شرایط برای دروزی‌ها به شدت پیچیده شد. طایفه‌ی دروزی که اصولاً مذهبی متفاوت با اسلام سنی دارد، با تهدید مستقیم از سوی برخی جریان‌های تندرو مواجه شد. این تهدیدها موجب شد دروزی‌های سویداء به‌سرعت به سازمان‌دهی مجدد نظامی و سیاسی خود بپردازند و عملاً اعلام خودمختاری کنند.

امروزه، سویداء را می‌توان منطقه‌ای نیمه‌مستقل دانست که تحت کنترل نیروهای محلی دروزی اداره می‌شود. این منطقه نه تنها ساختارهای دفاعی محلی دارد بلکه شوراهای سیاسی، نظامی و قضایی خاص خود را نیز ایجاد کرده است. البته این خودمختاری تاکنون رسمیت بین‌المللی نیافته، اما در میدان واقعیت، به روشنی قابل مشاهده است.

رابطه دروزی‌های سوریه با اسرائیل؛ پیوندهای پیچیده

ارتباط دروزی‌های سوریه با اسرائیل، موضوعی بسیار حساس و چندلایه است. در نگاه نخست، ممکن است این ارتباط غیرعادی به نظر برسد، اما واقعیت‌های میدانی، شرایط را روشن‌تر می‌کند.

در اسرائیل، بیش از ۱۵۰ هزار دروزی زندگی می‌کنند که اکثراً تابعیت اسرائیلی دارند و بسیاری از آن‌ها در ارتش، دستگاه‌های امنیتی و نهادهای دولتی مشغول به کار هستند. این جامعه‌ی دروزی، از دیرباز روابطی مبتنی بر وفاداری با ساختار حکومتی اسرائیل داشته و همین باعث شده که حساسیت خاصی نسبت به وضعیت برادران دینی خود در سوریه داشته باشند.

با شروع بحران در سویداء، دروزی‌های اسرائیل فشارهای سیاسی و اجتماعی زیادی به دولت خود وارد کردند تا از طایفه‌ی هم‌ریشه در سوریه حمایت کند. نتیجه این فشارها، مجموعه‌ای از اقدامات آشکار و پنهان اسرائیل برای مداخله در جنوب سوریه بود.

شکل‌های مختلف مداخله اسرائیل

اسرائیل برای حمایت از دروزی‌های سوریه از چندین روش استفاده کرده است:

1. حملات هوایی محدود: اسرائیل در مواردی برخی از مواضع ارتش سوریه یا گروه‌های اسلام‌گرا در اطراف سویداء را هدف قرار داده تا از حمله به دروزی‌ها جلوگیری کند.
2. ارسال کمک‌های بشردوستانه: به‌صورت مخفیانه یا علنی، تجهیزات پزشکی، آذوقه و کمک‌های اولیه از طریق مرز یا بالگردهای امدادی به سویداء ارسال شده است.
3. اعلام موضع رسمی سیاسی: مقامات اسرائیلی بارها هشدار داده‌اند که در صورت تداوم تهدید علیه دروزی‌ها، دست به اقدام نظامی گسترده‌تری خواهند زد.
4. شبکه‌سازی محلی: اسرائیل تلاش کرده تا از طریق عناصر مرتبط با طایفه‌ی دروزی در جولان اشغالی یا فلسطین ۴۸، نوعی هماهنگی اجتماعی و سیاسی ایجاد کند.

نگاه استراتژیک اسرائیل به ماجرا

شاید برخی گمان کنند که اسرائیل تنها به دلیل پیوندهای قومی-مذهبی به حمایت از دروزی‌ها پرداخته، اما واقعیت این است که تل‌آویو اهداف ژئوپلیتیکی مهم‌تری را دنبال می‌کند. تسلط یا نفوذ بر جنوب سوریه، به‌ویژه در مناطق نزدیک به بلندی‌های جولان، برای اسرائیل اهمیت راهبردی دارد. ایجاد یک نوار حائل از نیروهای محلی هم‌پیمان، می‌تواند از دیدگاه امنیتی، نقش محافظ مرزها را ایفا کند.

چشم‌انداز آینده دروزی‌ها در سوریه

دروزی‌ها اکنون در یکی از بحرانی‌ترین مقاطع تاریخ معاصر خود قرار دارند. آن‌ها میان تهدید اسلام‌گرایان، بی‌ثباتی سیاسی داخلی و بازی قدرت‌های منطقه‌ای گرفتار شده‌اند. در عین حال، با سازمان‌دهی محلی و برخورداری از حمایت محدود خارجی، توانسته‌اند تا حدودی امنیت مناطق خود را حفظ کنند.

اگر تحولات به همین مسیر ادامه یابد، احتمال دارد سویداء به یک منطقه‌ی نیمه‌مستقل با ساختاری فدرال یا خودمختار تبدیل شود؛ وضعیتی مشابه کردهای سوریه یا اقلیم کردستان عراق. این تحول اما بستگی به توازن قوا، موضع ترکیه، روسیه، اسرائیل و نیروهای داخلی دارد.

سوالات متداول (FAQ)

۱. دروزی‌های سوریه چه مذهبی دارند؟
دروزی‌ها پیرو مذهبی خاص و غیرقابل تبلیغ هستند که از اسلام منشعب شده اما عقایدی ترکیبی از عرفان و فلسفه نیز دارد.

۲. چرا اسرائیل از دروزی‌ها حمایت می‌کند؟
به دلیل روابط طایفه‌ای و وفاداری دروزی‌های اسرائیل، تل‌آویو از هم‌کیشان سوری حمایت می‌کند؛ اما اهداف امنیتی و ژئوپلیتیکی هم دارد.

۳. آیا دروزی‌های سوریه استقلال دارند؟
به‌صورت رسمی خیر، اما در مناطق مانند سویداء، آن‌ها عملاً کنترل امنیت، سیاست و قضایای محلی را به دست گرفته‌اند.

۴. آیا درگیری‌ها با دولت سوریه ادامه دارد؟
بله، تنش‌ها و درگیری‌های پراکنده میان نیروهای محلی دروزی و دولت مرکزی هنوز ادامه دارد و آتش‌بس‌ها ناپایدار هستند.