نمایشگاه قطعات خودرو یا فروشگاه؟ جای خالی فناوری‌های مدرن

نمایشگاه قطعات خودرو ایران، که این روزها در حال برگزاری است، بیش از آن‌که بستری برای نمایش فناوری‌های نوین باشد، به فروشگاهی برای قطعات مرسوم و قدیمی شبیه است، در حالی که نمایشگاه‌های جهانی با نمایش تکنولوژی‌هایی مانند اینترنت اشیاء، آینده صنعت خودرو را ترسیم می‌کنند.

به گزارش پایگاه خبری اسب بخار، نمایشگاه قطعات خودرو ایران، که از ۸ خرداد ۱۴۰۴ در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران آغاز به کار کرده، بار دیگر توجه فعالان صنعت خودرو را به خود جلب کرده است، اما نه به دلیل نوآوری. برخلاف انتظاراتی که از یک نمایشگاه قطعات خودرو می‌رود، این رویداد بیشتر به یک بازار فروش قطعات متداول و روزمره شباهت دارد تا ویترینی برای فناوری‌های پیشرفته.

در حالی که نمایشگاه‌های بین‌المللی قطعات خودرو، مانند نمایشگاه اتومکانیکا فرانکفورت یا CES لاس‌وگاس، با نمایش تکنولوژی‌هایی نظیر گیربکس‌های هیبرید، اینترنت اشیاء (IoT) و سیستم‌های هوشمند رانندگی، آینده صنعت را به تصویر می‌کشند، نمایشگاه داخلی در نمایش قطعات قدیمی و فاقد نوآوری متوقف مانده است. این وضعیت، نه‌تنها به پیشرفت صنعت قطعات خودرو کمکی نمی‌کند، بلکه زنگ خطری برای عقب‌ماندگی این صنعت در ایران است.

غرفه‌هایی پر از قطعات مصرفی

گزارش‌های میدانی از نمایشگاه قطعات خودرو تهران نشان می‌دهد که اکثر غرفه‌ها به نمایش قطعات استاندارد و رایج، مانند فیلترهای هوا، لنت ترمز، شمع و تسمه‌های موتور، اختصاص دارند. این قطعات، که عمدتاً برای خودروهای قدیمی مانند پراید، پژو ۴۰۵ و سمند تولید می‌شوند، هیچ نشانه‌ای از فناوری‌های مدرن یا نوآوری‌های آینده‌نگرانه ندارند. در این راستا می‌توان گفت که این نمایشگاه بیشتر شبیه بازار فروش قطعات یدکی است تا یک نمایشگاه تخصصی.

حتی در بخش‌های مربوط به خودروهای جدیدتر، قطعات به نمایش درآمده عمدتاً نسخه‌های بازطراحی‌شده تکنولوژی‌های قدیمی هستند. برای مثال، گیربکس‌های دستی یا اتوماتیک ارائه‌شده در نمایشگاه، همچنان مبتنی بر فناوری‌های دهه گذشته‌اند و هیچ اثری از گیربکس‌های هیبرید یا الکتریکی، که در بازارهای جهانی رواج دارند، دیده نمی‌شود. این در حالی است که شرکت‌های بین‌المللی مانند ZF و بوش در نمایشگاه‌های جهانی، گیربکس‌های پیشرفته با قابلیت یکپارچگی با سیستم‌های هیبرید و برقی را به نمایش می‌گذارند.

نمایشگاه‌های جهانی، ویترینی برای آینده

نمایشگاه‌های بین‌المللی قطعات خودرو، مانند اتومکانیکا یا IAA Mobility، بستری برای معرفی فناوری‌هایی هستند که صنعت خودرو را متحول کرده‌اند. در این رویدادها، شرکت‌ها از سیستم‌های مبتنی بر اینترنت اشیاء برای مدیریت هوشمند قطعات، حسگرهای پیشرفته برای رانندگی خودران و مواد سبک مانند فیبر کربن برای کاهش وزن خودروها رونمایی می‌کنند. برای مثال، در نمایشگاه CES ۲۰۲۵، شرکت کانتیننتال از یک سیستم IoT برای نظارت بلادرنگ بر وضعیت لاستیک‌ها و پیش‌بینی خرابی آن‌ها رونمایی کرد، در حالی که در ایران، لاستیک‌های نمایش‌داده‌شده در نمایشگاه، همان مدل‌های مرسوم هستند که هیچ فناوری خاصی ندارند.

همچنین، در نمایشگاه‌های جهانی، قطعات مربوط به خودروهای برقی و هیبرید، مانند باتری‌های لیتیوم-یون پیشرفته، سیستم‌های مدیریت حرارتی و موتورهای الکتریکی پربازده، بخش عمده‌ای از غرفه‌ها را به خود اختصاص می‌دهند. این در حالی است که در نمایشگاه تهران، حتی بخش‌های اندک مربوط به خودروهای برقی، مانند نمونه‌های اولیه باتری، فاقد نوآوری‌های قابل‌توجه و بیشتر در حد نمایش‌های تبلیغاتی هستند.

چرا نمایشگاه ایران عقب مانده است؟

کارشناسان معتقدند که ضعف نمایشگاه قطعات خودرو ایران، ریشه در مشکلات ساختاری صنعت خودروسازی کشور دارد. انحصار بازار توسط ایران‌خودرو و سایپا، کمبود سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و نبود ارتباط مؤثر با زنجیره تأمین جهانی، باعث شده که قطعه‌سازان داخلی نتوانند پا به پای فناوری‌های روز پیش بروند.

در این راستا گفته می‌شود که قطعه‌سازان ایرانی به دلیل وابستگی به خودروسازان داخلی و بازار انحصاری، انگیزه‌ای برای توسعه فناوری‌های جدید ندارند و نمایشگاه هم بازتاب همین واقعیت است.

علاوه بر این، تحریم‌ها و مشکلات ارزی، دسترسی به فناوری‌های پیشرفته را محدود کرده‌اند. در حالی که شرکت‌های جهانی از همکاری‌های بین‌المللی برای توسعه قطعات هوشمند و سبز بهره می‌برند، قطعه‌سازان ایرانی عمدتاً به تولید قطعات ارزان و کم‌کیفیت برای خودروهای قدیمی مشغول‌اند.

تبعات فقدان نوآوری

نمایشگاهی که به‌جای معرفی فناوری‌های نوین، به فروش قطعات متداول می‌پردازد، نمی‌تواند راهبردی مؤثر برای پیشرفت صنعت قطعات خودرو باشد. این وضعیت، نه‌تنها قطعه‌سازان ایرانی را از رقابت جهانی عقب نگه می‌دارد، بلکه مانع توسعه خودروهای مدرن و کم‌مصرف در کشور می‌شود. در حالی که جهان به سمت خودروهای برقی و هوشمند حرکت می‌کند، ایران همچنان درگیر تأمین قطعات برای خودروهایی با استانداردهای یورو ۲ است.

این عقب‌ماندگی، تبعات اقتصادی و زیست‌محیطی سنگینی دارد. قطعات قدیمی و پرمصرف، نه‌تنها هزینه‌های تعمیر و نگهداری را افزایش می‌دهند، بلکه با مصرف سوخت بالا، آلودگی هوای کلان‌شهرها را تشدید می‌کنند. همچنین، نبود نوآوری در صنعت قطعه‌سازی، فرصت‌های صادراتی را از بین برده و وابستگی به واردات قطعات حساس را افزایش داده است.

نیاز به تغییر رویکرد

برای تبدیل نمایشگاه قطعات خودرو ایران به ویترینی برای فناوری‌های نوین، نیاز به تغییرات اساسی است. تقویت ارتباط با شرکت‌های بین‌المللی، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و تشویق قطعه‌سازان به تولید قطعات پیشرفته، از جمله اقدامات ضروری است. همچنین، خودروسازان داخلی باید از تولید مدل‌های قدیمی دست بکشند و به سمت پلتفرم‌های مدرن و برقی حرکت کنند تا تقاضا برای قطعات نوآورانه افزایش یابد.

علاوه بر این، نمایشگاه باید به بستری برای تبادل دانش و فناوری تبدیل شود، نه صرفاً محلی برای به نمایش گذاشتن قطعات موجود در بازار. برگزاری کارگاه‌های تخصصی، دعوت از شرکت‌های پیشرو جهانی، و نمایش نمونه‌های اولیه فناوری‌های جدید می‌تواند این رویداد را از یک فروشگاه قطعات به یک رویداد بین‌المللی ارتقا دهد.

قطعات خودرو نمایشگاه قطعات خودرو