به گزارش خبرنگار پرشین خودرو، در این نشست که به همت اندیشکده خودرو و در حاشیه بیستمین نمایشگاه قطعات خودرو تهران برگزار شد؛ بیوک علیمرادلو مدیرعامل سابق گروه بهمن، در ابتدا با نگاهی به ظهور خصوصی سازی در دنیا به عنوان ابزاری کلیدی برای توسعه اقتصادی گفت: اواسط دهه ۱۹۸۰، خصوصی سازی، با الهام از موفقیت های بریتانیا در مبارزه با رکود تورمی دهه ۱۹۷۰، مطرح شد و موفقیت های اولیه فروش شرکتهای دولتی مانند کابل و بی سیم و راه آهن بریتانیا به دولت کمک کرد تا بودجه جمع آوری کنند و شرکت های رقابتی تری ایجاد شود.
وی افزود: زیرا اعتقاد بر این بود که این اصلاحات منجر به رشد و توسعه اقتصادی خواهد شد بنابراین بسیاری از کشورها در دهه ۱۹۹۰ متقاعد شدند که بازارهای حفاظت شده را به روی سرمایه گذاران خارجی باز کنند و شرکت های دولتی را در ازای کمک های مالی صندوق بین المللی پول و بانک جهانی خصوصی کنند.
این مدیر اسبق خودرویی در ادامه به خصوصی سازی در صنعت خودرو ایران به ویژه در دو خودروسازی بزرگ ایران خودرو و سایپا، پرداخت و با بیان اینکه همواره خصوصی سازی از موضوعات چالش برانگیز اقتصادی در ایران بوده است. تصریح کرد: با وجود تأکید اصل ۴۴ قانون اساسی بر واگذاری بنگاه های دولتی به بخش خصوصی و با وجود تصریحات مکرر مقام معظم رهبری مبنی بر واگذاری تصدی گری دولت و تمرکز آن بر سیاست گذاری و نظارت فرآیند خصوصی سازی در صنعت خودرو همواره با موانع متعددی روبرو بوده و در عمل، خصوصی سازی واقعی کمتر محقق شده است.
تحقق رقابت پذیری واقعی در گرو رفع موانع خصوصی سازی است
علیمرادلو با اشاره به اینکه تحقق رقابت پذیری واقعی در این صنعت، مستلزم رفع موانع خصوصی سازی و پای بندی به الزامات مشخصی است، یکی از چالش های مهم در این مسیر را نبود بازار آزاد و رقابتی عنوان کرد و یادآور شد: خصوصی سازی بدون وجود یک بازار آزاد و رقابتی کامل معمولا نتایج مطلوب و مورد انتظاری را به همراه ندارد و حتی می تواند به معایب جدیدی منجر شود.
وی با تاکید بر اینکه خصوصی سازی به معنای انتقال مالکیت با مدیریت یک بنگاه اقتصادی از بخش دولتی به بخش خصوصی است، تصریح کرد: هدف اصلی از این کار افزایش کارایی، کاهش بار مالی دولت و بهبود کیفیت خدمات است. اما این اهداف تنها زمانی محقق می شود که بخش خصوصی در یک محیط رقابتی فعالیت کند.
مزیت های خصوصی سازی موفق در صنعت خودرو
این متخصص صنعت خودرو در ادامه با طرح این سوال که چرا بازار آزاد برای خصوصی سازی موفق ضروری است؟ اظهار داشت: در پاسخ به این سوال باید گفت که در یک بازار آزاد، وجود رقابت میان شرکت های مختلف آنها را مجبور به نوآوری، کاهش هزینه ها، بهبود کیفیت و ارائه خدمات بهتر به مشتریان می کند بنابراین در چنین فضایی شرکتهای خصوصی برای بقا و کسب سود، باید کارآمدتر از دولت عمل کنند.
علیمرادلو همچنین با اشاره به بخشی از پیامدهای خصوصی سازی بدون ایجاد بازار آزاد، تصریح کرد: وقتی خصوصی سازی بدون ایجاد یک بازار رقابتی و آزاد اتفاق می افتد، مشکلاتی چون جایگزینی انحصار دولتی با انحصار خصوصی، فساد و رانت خواری، عدم بهبود کارایی و مشکلات اجتماعی را به دنبال خواهد داشت، در واقع انحصار خصوصی ممکن است حتی بدتر از انحصار دولتی باشد زیرا شرکت خصوصی انحصاری عملا انگیزه ای برای رقابت ندارد و می تواند قیمت ها را بدون اینکه پاسخ گو باشد و یا نوآوری و بهبود کیفیتی رخ داده باشد، افزایش دهد تا سود خود را به حداکثر برساند. در حالی که دولت حداقل از نظر نظری دغدغه رفاه عمومی را دارد اما یک شرکت خصوصی انحصاری تنها به سود فکر می کند.
پیش نیازهای خصوصی سازی موفق چیست؟
وی در ادامه با اشاره به برخی پیش نیازهای خصوصی سازی، خاطرنشان کرد: برای اینکه خصوصی سازی به اهداف خود برسد، ضروری است که فضای رقابتی ایجاد شود این امر ممکن است نیازمند شکستن انحصارها، تنظیم گری مناسب به ویژه در صنایع با انحصار طبیعی مانند آب و برق و حذف موانع ورود به بازار باشد.
این متخصص صنعت خودرو همچنین شفافیت کامل در فرآیند واگذاری، وجود نهادهای نظارتی مستقل و کارآمد و حاکمیت قانون و حقوق مالکیت را بخش دیگری از یش نیازها در خصوصی سازی نام برد و اضافه کرد: واگذاری ها باید کاملا شفاف و عادلانه باشند تا از فساد و رانت خواری جلوگیری شود همچنین برای نظارت بر عملکرد شرکتهای خصوصی شده و اطمینان از رعایت منافع عمومی، نیاز به نهادهای نظارتی قوی و مستقل است علاوه بر این محیطی که در آن حقوق مالکیت محترم شمرده شود و قوانین به طور عادلانه اجرا شوند، برای جذب سرمایه گذاری بخش خصوصی حیاتی است.
نگاهی به برخی الزامات واگذاری واقعی در مسیر رقابت پذیری
علیمرادلو در ادامه به الزامات واگذاری واقعی در مسیر رقابت پذیری پرداخت و تاکید کرد: برای اینکه خصوصی سازی در صنعت خودرو ایران به رقابت پذیری واقعی منجر شود، لازم است الزاماتی چون اهلیت و توانایی خریداران، عدم دخالت دولت در مدیریت و شفافیت کامل در فرآیند واگذاری رعایت شود در حالی که امروز با وجود خصوصی سازی یکی از بزرگ ترین شرکت های خودروسازی، هنوز هم نقش دولت و نهادهای دولتی در این صنعت بسیار پررنگ است و این امر به عنوان مانعی برای خصوصی سازی واقعی و شفافیت بیشتر در این صنعت تلقی می شود.
وی افزود: امروز خصوصی سازی واقعی در صنعت خودرو ایران گامی حیاتی برای خروج این صنعت از وضعیت فعلی و حرکت به سوی رقابت پذیری و رشد پایدار است اما این امر نیازمند عزم جدی دولت برای کناره گیری از تصدی گری و ایجاد بستری شفاف و عادلانه برای فعالیت بخش خصوصی واقعی است.
بیشتر بخوانید: نبود شفافیت؛ بزرگ ترین چالش صنعت قطعات خودرو!
مشکل اصلی صنعت خودرو ، مدیریت دولتی است
در ادامه این نشست، حسام الدین ذگردیر از اساتید دانشگاه، با تاکید بر اینکه مشکل صنعت خودرو ایران خصوصی سازی نیست بلکه مدیریت دولتی است، تصریح کرد: امروز مشکل این صنعت خصوصی سازی نیست بلکه مسأله اصلی مالکیت و مدیریت دولتی است، شرایطی که به دلیل عدم سرمایه گذاری و زیرساخت های بسیار نگران کننده و مشکلات کیفیت تولیدات و ریزش نیروی متخصص در سال های اخیر اوضاع این صنعت را بسیار پیچیده و خطرناک کرده است.
وی با اشاره به چالش این روزهای صنعت خودرو و پروژه خصوصی سازی خودروسازان افزود: در بحث خصوصی سازی معتقدم بیشتر از اینکه انتقال سهام صورت گیرد باید مدیریت به بخش خصوصی واگذار شود و یا توسط سهامداران شرکت ها مدیریت شود.
این استاد و کارشناس صنعت خودرو در ادامه با تاکید بر اینکه باید علت را در این جریان خصوصی سازی دید نه معلول را، اظهار کرد: شرکت هایی مانند سایپا و ایران خودرو مانند بسیاری از شرکت های بزرگ خودروسازی در دنیا دارای قدمت و تاریخچه هستند و نمی توان تاریخچه این صنعت را با خصوصی سازی از بین برد.
ذگردیر در ادامه با انتقاد از لفظ خصولتی در صنعت خودرو ایران گفت: خصوص سازی تا زمانی که دولت دستش را از جیب مردم درنیاورد و تا زمانی رانت که توسط دولت ایجاد شده برچیده نشود، هیچ نتیجه ای به همراه نخواهد داشت و به هیچ وجه با این مدل خصوصی سازی، بهره وری معنی و مفهومی نخواهد داشت.
دولت مقصر اصلی در ایجاد رانت در بازار خودرو است
وی وظیفه دولت را در مقابل بخش های تولید صرفا تدوین قوانین ومقررات و نظارت دانست و گفت: دولت با دخالت های بی دلیل در قیمت در این سالها موجب رانت در بازار خودرو شده است، رانتی که نه به جیب تولیدکننده رفته، نه مصرف کننده و نه حتی دولت و بلکه تنها عده ای دلال از این وضعیت منتفع شدند.
همچنین، محمدرضا عبداللهی عضو هیات علمی مرکز پژوهش های مجلس، در این نشست با اشاره به اهمیت خصوصی سازی در صنعت خودرو در راستای ابلاغ سیاست های اصل ۴۴ قانون اساسی گفت: با ابلاغ این سیاست ها از سال ۱۳۸۷ تاکنون مباحث زیادی در خصوص نوع مدیریت و مالکیت دولت در شرکت های خودروسازی مطرح شده است و از آن زمان تا به امروز بحث های جدی حول خصوصی سازی شکل گرفته و فراز و فرودهای زیادی هم در این جریان رخ داده است و همچنان به راه حل سازگاری برای حل این مساله دست نیافتیم.
وی با اشاره به ادامه چالش های خصوصی سازی در صنعت خودرو در روزهای اخیر، تاکید کرد: به نظر می رسد همچنان حاکمیت تکلیف خود را در جریان واگذاری سهام شرکت ها و مساله خصوصی سازی خودروسازان مشخص نکرده است.
بیستمین نمایشگاه بین المللی قطعات، لوازم و مجموعه های خودرو از ۸ تا ۱۱ خردادماه ۱۴۰۴ و از ساعت ۸ صبح تا ۱۵ عصر در محل دائمی نمایشگاه های بین المللی تهران پذیرای علاقمندان و بازدیدکنندگان خواهد بود. محل برپایی نشست های سیاستگذاری و تخصصی نمایشگاه قطعات خودرو نیز در سالن ۳۷ (IHIT) محل دائمی نمایشگاه های بین المللی تهران قرار دارد.