دست شهرداری تهران در جیب مالکان خودروهای خارجی

عوارض سالیانه خودروهای خارجی در تهران، با محاسبات غیرشفاف و ارقام نجومی، صدای اعتراض مالکان را درآورده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد ارزش‌گذاری خودروها در فرمول شهرداری، گاه تا چهار برابر قیمت بازار است، واقعیتی که شائبه نبود مبنای منطقی در این محاسبات را تقویت می‌کند.

به گزارش پایگاه خبری اسب بخار، شهرداری تهران هر ساله با اخذ عوارض از خودروها، بخشی از درآمد خود را تأمین می‌کند، اما اکنون، عوارض گزاف برای خودروهای وارداتی به یکی از موضوعات جنجالی تبدیل شده است. براساس فرمول اعلام‌شده، عوارض خودروهای داخلی یک‌هزارم قیمت کارخانه‌ای و برای خودروهای خارجی یک‌ونیم هزارم ارزش گمرکی است. با این حال، بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که مبالغ تعیین‌شده برای خودروهای وارداتی، با ارزش واقعی آن‌ها در بازار فاصله‌ای نجومی دارد، تا جایی که برخی معتقدند شهرداری با ارزش‌گذاری‌های غیرواقعی، به‌نوعی دست در جیب مالکان این خودروها کرده است.

فرمول عوارض؛ شفاف برای داخلی‌ها، مبهم برای خارجی‌ها

طبق اعلام شهرداری تهران، عوارض سالیانه خودروهای داخلی براساس یک‌هزارم قیمت کارخانه‌ای محاسبه می‌شود. برای مثال، یک پژو ۲۰۶ با قیمت کارخانه‌ای ۴۰۰ میلیون تومان، مشمول ۴۰۰ هزار تومان عوارض سالیانه می‌شود (۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰ × ۱/۱۰۰۰). این فرمول به دلیل وجود قیمت‌های مشخص کارخانه‌ای، شفاف و قابل‌محاسبه است.

اما برای خودروهای وارداتی، عوارض براساس یک‌ونیم هزارم ارزش گمرکی تعیین می‌شود، فارغ از این‌که خودرو صفر یا کارکرده باشد. مشکل از جایی آغاز می‌شود که «ارزش گمرکی» این خودروها، که مبنای محاسبه عوارض است، اغلب با قیمت واقعی بازار تفاوت چشم‌گیری دارد. بررسی‌های اسب بخار نشان می‌دهد که برای خودرویی با ارزش بازار ۱۰ میلیارد تومان، عوارضی حدود ۶۰ میلیون تومان صادر شده است. با فرمول یک‌ونیم هزارم، این رقم نشان می‌دهد که شهرداری ارزش گمرکی خودرو را بیش از ۴۰ میلیارد تومان (۶۰,۰۰۰,۰۰۰ ÷ ۱.۵/۱۰۰۰) در نظر گرفته است، یعنی چهار برابر قیمت واقعی بازار.

مبنای ارزش‌گذاری چیست؟

مالکان خودروهای وارداتی می‌گویند نبود قیمت کارخانه‌ای مشخص برای این خودروها، به شهرداری اجازه داده است ارزش‌گذاری‌های دلخواه و غیرواقعی انجام دهد.

برخلاف خودروهای داخلی که قیمت کارخانه‌ای آن‌ها از سوی خودروسازان اعلام می‌شود، ارزش گمرکی خودروهای وارداتی توسط گمرک تعیین می‌شود و ظاهراً شهرداری از این اعداد برای محاسبه عوارض استفاده می‌کند. اما فعالان بازار خودرو معتقدند که ارزش‌گذاری گمرکی اغلب بدون توجه به شرایط بازار، مدل خودرو و استهلاک آن انجام می‌شود.
عوارض سنگین خودروهای وارداتی، فشار مالی قابل‌توجهی بر مالکان وارد کرده است. بسیاری از صاحبان این خودروها، که اغلب مدل‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ هستند، می‌گویند پرداخت مبالغی مانند ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان عوارض سالیانه، با توجه به هزینه‌های بالای نگهداری و سوخت، عملاً استفاده از این خودروها را غیراقتصادی می‌کند.

چرا محاسبات گمرکی و واقعی همخوانی ندارند؟

کارشناسان معتقدند که ریشه این مشکل در نظام ارزش‌گذاری گمرکی نهفته است. ارزش گمرکی خودروهای وارداتی معمولاً براساس قیمت جهانی (CIF) به اضافه هزینه‌های گمرکی و نرخ ارز محاسبه می‌شود، اما این قیمت‌ها اغلب با واقعیت بازار ایران، که تحت تأثیر تحریم‌ها، محدودیت واردات، و نوسانات ارزی است، همخوانی ندارد.

علاوه بر این، نبود یک مرجع مشخص برای قیمت‌گذاری خودروهای کارکرده وارداتی، به شهرداری و گمرک اجازه داده تا ارقام دلخواه را مبنای محاسبه قرار دهند. این در حالی است که در بسیاری از کشورها، عوارض خودرو براساس عواملی مانند سن خودرو، میزان آلایندگی و ارزش واقعی بازار تعیین می‌شود، نه صرفاً ارزش گمرکی اولیه.

نیاز به بازنگری در فرمول عوارض

برای رفع این مشکل، کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که شهرداری تهران فرمول محاسبه عوارض خودروهای وارداتی را بازنگری کند. استفاده از ارزش واقعی بازار، که از طریق میانگین قیمت‌های معامله‌شده در بازار آزاد تعیین می‌شود، می‌تواند مبنای شفاف‌تری برای عوارض باشد. همچنین، در نظر گرفتن عواملی مانند سن خودرو، میزان مصرف سوخت و استانداردهای زیست‌محیطی، مشابه نظام‌های مالیاتی در کشورهای پیشرفته، می‌تواند عوارض را عادلانه‌تر کند.
یکی دیگر از پیشنهادها، ایجاد یک سامانه شفاف برای استعلام ارزش گمرکی و عوارض خودروهاست تا مالکان بتوانند پیش از دریافت قبض، از مبنای محاسبات مطلع شوند. این اقدام می‌تواند اعتراضات را کاهش داده و اطمینان بیش‌تری در میان مالکان ایجاد کند.

عوارض یا جریمه؟

عوارض سالیانه خودروهای وارداتی در تهران، که گاه به ارقام چند ده میلیون تومانی می‌رسد، بیش از آن‌که هزینه قانونی باشد، به جریمه‌ای برای مالکان این خودروها شبیه است. محاسبات غیرشفاف، ارزش‌گذاری‌های غیرواقعی و نبود مبنای منطقی برای تعیین ارزش گمرکی، باعث شده است مالکان خودروهای خارجی تحت فشار مالی شدیدی قرار گیرند. در حالی که شهرداری تهران این عوارض را برای تأمین درآمد و مدیریت ترافیک توجیه می‌کند، نبود شفافیت در فرمول محاسبات، این اقدام را به شایبه‌ای برای درآمدزایی غیرمنصفانه تبدیل کرده است.

نکته دیگر این است که شهرداری تهران با وجود این درآمدزایی، اقدامات مشخصی در راستای کاهش ترافیک، روشنایی مطلوب معابر و بهبود کیفیت خیابان‌ها و جاده‌ها برنمی‌دارد و این وضعیت بیش از پیش شفافیت را در دریافت و هزینه‌کرد این عوارض کاهش می‌دهد.

u شهرداری تهران عوارض خودرو عوارض خودروهای وارداتی عوارض سالیانه خودرو