یکی از مشکلات شایعی که خیلی از راننده‌ها تجربه می‌کنند، بالا و پایین شدن دور موتور در حالت درجا است؛ یعنی زمانی که خودرو روشن است اما حرکت نمی‌کند، عقربه دور موتور به‌طور ناپایدار تکان می‌خورد. این اتفاق ممکن است ساده به‌نظر برسد، اما اگر به آن بی‌توجهی شود، می‌تواند به خرابی‌های جدی‌تری در خودرو منجر شود.
در این مقاله، می‌خواهیم از نگاه فنی اما با زبانی ساده، بررسی کنیم که چرا دور موتور در حالت ایستاده نوسان می‌کند، چه قطعاتی باعث این مشکل می‌شوند و چطور می‌توان آن را برطرف کرد.
دور موتور چیست و چرا مهم است؟
قبل از بررسی علت نوسان، بهتر است بدانیم دور موتور (RPM) یعنی چه. این واژه در واقع تعداد چرخش میل‌لنگ موتور در یک دقیقه را نشان می‌دهد. عدد دور موتور روی صفحه کیلومتر شما معمولاً بین ۰ تا ۸ هزار دور در دقیقه قابل مشاهده است.
هرچه بیشتر گاز بدهید، عدد دور موتور بالاتر می‌رود. وقتی پایتان روی گاز نیست (مثلاً در حالت درجا)، دور موتور باید در محدوده ثابتی بین حدود ۷۰۰ تا ۹۰۰ باقی بماند.
اگر این عدد به‌طور غیرعادی بالا و پایین برود، یعنی یک اشکال فنی در سیستم سوخت‌رسانی، هوا یا الکترونیکی خودرو وجود دارد.
دلایل نوسان دور موتور در حالت درجا
در ادامه، شایع‌ترین دلایلی که باعث می‌شوند دور موتور در حالت ایستاده دچار نوسان شود را بررسی می‌کنیم:
۱. خرابی استپر موتور
استپر موتور قطعه‌ای کوچک و الکترونیکی است که وظیفه تنظیم هوای ورودی به موتور در حالت درجا را دارد. اگر این قطعه درست کار نکند، خودرو در حالت ایستاده مدام دور موتور را کم‌وزیاد می‌کند.
۲. مشکل در سنسور دمای آب
این سنسور به ECU اطلاع می‌دهد که دمای موتور چقدر است تا میزان سوخت را تنظیم کند. اگر خراب باشد، ECU فکر می‌کند موتور سرد است و سوخت بیشتری می‌فرستد، که باعث بالا رفتن نوسانی دور موتور می‌شود.
۳. خرابی سنسور هوای ورودی (MAF)
این سنسور مشخص می‌کند چه میزان هوا وارد موتور می‌شود. اگر درست کار نکند، ترکیب هوا و سوخت به هم می‌ریزد و نتیجه آن نوسان در دور موتور خواهد بود.
۴. کثیفی یا خرابی انژکتورها
اگر انژکتورها جرم گرفته باشند یا درست پاشش سوخت نداشته باشند، دور موتور خودرو مخصوصاً در حالت درجا نوسانی می‌شود.
۵. شمع‌های فرسوده
شمع خراب یا فرسوده باعث ناقص سوختن مخلوط سوخت و هوا می‌شود. نتیجه این احتراق ناقص، نوسان دور موتور است. معمولاً شمع‌ها باید هر ۳۰ تا ۵۰ هزار کیلومتر تعویض شوند.
۶. پمپ بنزین ضعیف یا خراب
اگر فشار پمپ بنزین کافی نباشد، موتور سوخت کافی دریافت نمی‌کند و این موضوع باعث افت یا نوسان دور موتور می‌شود.
۷. گرفتگی فیلتر هوا
اگر فیلتر هوا مسدود شده باشد، هوا به‌خوبی وارد موتور نمی‌شود و نسبت سوخت به هوا به‌هم می‌ریزد؛ این هم یکی از دلایل نوسانات دور موتور است.
۸. مشکل در سنسور دریچه گاز
این سنسور میزان باز بودن پدال گاز را می‌سنجد. اگر درست کار نکند، اطلاعات اشتباهی به ECU داده می‌شود و در حالت درجا ممکن است نوسان دور موتور ایجاد شود.
۹. گرفتگی صافی بنزین
صافی بنزین وظیفه تمیز نگه‌داشتن سوخت ورودی به انژکتورها را دارد. اگر این فیلتر گرفته باشد، پاشش سوخت ناقص شده و دور موتور نوسان پیدا می‌کند.
۱۰. کثیف بودن دریچه گاز
با گذر زمان، دریچه گاز به‌خاطر دوده و آلودگی کثیف می‌شود. همین آلودگی باعث بازوبسته شدن ناقص آن شده و موتور را در حالت درجا ناپایدار می‌کند.
۱۱. مشکل در سیستم برق‌رسانی
باتری ضعیف یا مشکل در دینام باعث کاهش ولتاژ و عملکرد ناپایدار موتور می‌شود، که خودش را به‌صورت نوسان دور موتور نشان می‌دهد.
۱۲. خرابی ECU
اگر ECU یا همان کامپیوتر خودرو دچار ایراد نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری شود، نمی‌تواند داده‌ها را درست پردازش کند و یکی از نتایج آن نوسان دور موتور خواهد بود.
چگونه مشکل نوسان دور موتور را برطرف کنیم؟
برای برطرف کردن این مشکل، مراحل زیر توصیه می‌شود:
- مراجعه به مکانیک متخصص: چون نوسان دور موتور دلایل متنوعی دارد، بهتر است خودرو به دستگاه دیاگ وصل شود تا ایراد دقیق مشخص شود.
۲. بررسی و تمیز کردن قطعات: قطعاتی مثل استپر، دریچه گاز، سنسورها و فیلتر هوا باید بررسی و در صورت نیاز تمیز یا تعویض شوند.
۳. تعویض قطعات معیوب: اگر هر یک از موارد بالا خراب باشد، تعویض آنها مشکل را به‌طور کامل برطرف می‌کند.
۴. توجه به سرویس‌های دوره‌ای: تعویض شمع، فیلتر هوا و صافی بنزین به‌موقع از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری می‌کند.
جدول بررسی قطعات مرتبط با نوسان دور موتور
|
قطعه یا سنسور |
علت تاثیر بر دور موتور |
راهکار پیشنهادی |
|
استپر موتور |
تنظیم نشدن هوا در حالت درجا |
تمیز یا تعویض شود |
|
سنسور دمای آب |
تنظیم اشتباه سوخت در دمای اشتباه |
بررسی با دیاگ |
|
MAF (سنسور هوای ورودی) |
محاسبه غلط میزان هوا |
تمیز یا تعویض شود |
|
انژکتورها |
پاشش ناقص سوخت |
شست‌وشو یا تعویض |
|
شمع‌ها |
احتراق ناقص سوخت |
تعویض هر ۳۰ تا ۵۰ هزار |
|
پمپ بنزین |
فشار پایین سوخت |
بررسی یا تعویض |
|
فیلتر هوا |
هوای ناکافی به موتور |
تعویض شود |
|
سنسور دریچه گاز |
تشخیص غلط موقعیت پدال گاز |
بررسی با دیاگ |
|
صافی بنزین |
سوخت‌رسانی ناقص |
تعویض شود |
|
دریچه گاز |
باز و بسته نشدن کامل |
تمیز شود |
|
باتری/سیستم برق |
افت ولتاژ و قدرت ECU |
بررسی باتری و دینام |
|
ECU |
پردازش اشتباه اطلاعات |
ریست یا تعویض در صورت لزوم |
نتیجه‌گیری
نوسان دور موتور در حالت درجا، هشدار مهمی از طرف خودرو به شماست. این مشکل معمولاً ریشه در خرابی یا اختلال در سیستم هوا، سوخت یا برق دارد. هرچقدر زودتر برای شناسایی و رفع مشکل اقدام کنید، از آسیب‌های بزرگ‌تر جلوگیری می‌شود. اگر تجربه و ابزار کافی ندارید، حتماً خودرو را به یک تعمیرکار متخصص نشان دهید.
سوالات متداول
آیا باتری ضعیف می‌تواند باعث نوسان دور موتور شود؟
بله. باتری ضعیف یا سیستم برق‌رسانی ناقص باعث افت ولتاژ و در نتیجه کارکرد ناپایدار موتور می‌شود.
برای بررسی دلیل نوسان دور موتور باید از کجا شروع کنیم؟
بهترین کار این است که خودرو با دستگاه دیاگ بررسی شود تا ایراد از طریق کدهای خطا مشخص شود. سپس قطعات مشکوک بررسی و در صورت نیاز تعویض شوند.
source