در ایران، خودرو تنها وسیله‌ای برای جابه‌جایی نیست؛ بلکه در بسیاری موارد به چشم یک سرمایه دیده می‌شود. به همین دلیل، هرگونه کاهش ارزش خودرو، به‌ویژه پس از تصادف، می‌تواند ضرر مالی قابل توجهی به مالک وارد کند.

اگرچه خسارت‌هایی مثل آسیب بدنه یا خرابی قطعات فنی معمولاً به‌صورت عینی قابل مشاهده و از طریق بیمه یا مقصر حادثه قابل جبران هستند، اما افت قیمت خودرو که به دلیل کاهش ارزش در بازار به‌واسطه سابقه تصادف رخ می‌دهد، موضوعی است که به چشم نمی‌آید، اما اثر مالی مهمی دارد. حتی اگر خودرو پس از تعمیر از نظر ظاهری مثل روز اول شود، باز هم این سابقه باعث کاهش قیمت آن در زمان فروش خواهد شد.

در این مقاله به بررسی نحوه کارشناسی افت قیمت خودرو در سال ۱۴۰۴، عوامل مؤثر بر آن و روش قانونی برای مطالبه این خسارت پرداخته‌ایم.

نحوه کارشناسی افت قیمت خودرو بعد از تصادف

پس از وقوع تصادف، ارزیابی افت قیمت خودرو توسط کارشناسان رسمی انجام می‌شود. این افراد با بررسی مدارک و بازدید از خودرو، میزان خسارت وارده و تأثیر آن بر ارزش بازار خودرو را تعیین می‌کنند.

طبق دستورالعمل جدید که در آذر ۱۴۰۳ ابلاغ شده، ابتدا ارزش واقعی خودرو قبل از تصادف مشخص می‌شود و سپس به‌صورت جداگانه خسارت بدنه و میزان افت قیمت برآورد می‌گردد. این محاسبه توسط کارشناسان رسمی دادگستری، ارزیابان بیمه یا مؤسسات معتبر انجام می‌شود و نتیجه آن در قالب یک گزارش رسمی کارشناسی قابل استناد در مراجع قضایی خواهد بود.

مراحل کارشناسی و مدارک لازم

برای شروع روند کارشناسی، مالک خودرو باید مدارک زیر را به واحد کارشناسی بیمه یا دفاتر رسمی کارشناسی ارائه دهد:

• کروکی یا گزارش رسمی پلیس
• کارت خودرو و سند مالکیت
• مدارک شناسایی مالک
• گزارش خسارت اولیه یا نظریه ارزیاب بیمه

کارشناس با بررسی خودرو، میزان آسیب به بدنه، تعویض یا رنگ‌شدگی قطعات را مستند کرده و با استفاده از جداول بیمه مرکزی، درصد افت قیمت را محاسبه می‌کند.

عوامل مؤثر بر افت قیمت خودرو در تصادف

افت قیمت خودرو به فاکتورهای متعددی وابسته است که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

۱. محل و شدت آسیب

• آسیب به بخش‌های اصلی مثل شاسی، ستون، سقف یا کلاف بدنه معمولاً افت قیمت زیادی ایجاد می‌کند.
• آسیب به قطعاتی مثل درب، گلگیر یا سپر که به بدنه با پیچ و مهره متصل‌اند، افت کمتری دارند (حدود ۴٪).
• آسیب به سقف ممکن است تا ۱۰٪ از ارزش خودرو بکاهد.
• در موارد شدید که کل بدنه نیاز به رنگ دارد، افت قیمت ممکن است به ۶۰٪ برسد.

۲. سن و مدل خودرو

• خودروهای جدیدتر حساسیت بالاتری در بازار دارند و در صورت تصادف افت قیمت بیشتری متحمل می‌شوند.
• طبق قانون، خودروهای بالای ۱۰ سال ساخت مشمول دریافت خسارت افت قیمت نیستند.

۳. رنگ‌شدگی یا تعویض قطعات بدنه

۴. کارکرد خودرو و وضعیت فنی

• کارکرد بالا یا مشکلات فنی مثل نقص موتور یا گیربکس، ارزش خودرو را بیشتر کاهش می‌دهد.

۵. برند و مدل خودرو

• خودروهای وارداتی یا لوکس معمولاً حساسیت بیشتری دارند و افت قیمت متفاوتی نسبت به خودروهای داخلی دارند.
• مدل‌های پرطرفدار افت کمتری دارند، اما خودروهای کم‌طرفدار یا ایرانی معمولاً افت بیشتری دارند.

۶. سایر عوامل بازار

• وضعیت ظاهری، رنگ خودرو، آپشن‌ها، و حتی سابقه تصادف‌های قبلی نیز در محاسبه افت قیمت مؤثر هستند.

فرمول جدید محاسبه افت قیمت خودرو در سال ۱۴۰۴

بیمه مرکزی در سال ۱۴۰۴ فرمول مشخصی برای محاسبه افت قیمت خودرو اعلام کرده است:

افت قیمت = (ارزش خودرو × ضریب تصادف × ضریب سن) ÷ ۴۰۰

جدول ضریب سن

جدول ضریب تصادف برای قطعات مختلف

نحوه مطالبه خسارت افت قیمت خودرو

در صورتی‌که شرکت بیمه یا راننده مقصر حاضر به پرداخت افت قیمت نباشند، مالک خودرو می‌تواند دادخواست قضایی تنظیم کرده و به شورای حل اختلاف یا دادگاه مراجعه کند.

نکات مهم:

• از دی‌ماه ۱۴۰۳، طبق قانون جدید، بیمه شخص ثالث موظف به پرداخت خسارت افت قیمت تا سقف ۲۰٪ ارزش خودرو (برای خودروهای زیر ۱۰ سال) است.
• اگر بیمه این خسارت را نپذیرد یا سقف تعهد کافی نباشد، راننده مقصر باید مابه‌التفاوت را پرداخت کند.
• در صورتی‌که خودرو بیمه بدنه داشته باشد، بخشی از افت قیمت نیز ممکن است از این طریق جبران شود.

مدارک لازم برای ثبت دادخواست افت قیمت:

• گزارش رسمی پلیس یا کروکی
• گزارش کارشناسی رسمی افت قیمت
• مدارک خودرو و مالکیت
• نظریه بیمه یا پاسخ عدم پرداخت

نکته: اگر خسارت افت قیمت کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان باشد، دادخواست به شورای حل اختلاف ارجاع می‌شود. در چنین شرایطی ممکن است هزینه و زمان رسیدگی بیشتر از میزان خسارت باشد، پس پیشنهاد می‌شود ابتدا برای توافق با مقصر حادثه اقدام شود.

جمع‌بندی

افت قیمت خودرو یکی از خسارات مهم و نه‌چندان ملموس پس از تصادف است. با وجود اینکه این خسارت به چشم نمی‌آید، اما در زمان فروش خودرو کاملاً خود را نشان می‌دهد. آشنایی با مراحل کارشناسی و نحوه محاسبه افت قیمت در سال ۱۴۰۴ به مالکان خودرو کمک می‌کند تا در صورت لزوم، بتوانند از طریق قانونی حق خود را مطالبه کنند.