به گزارش خبرنگار پرشین خودرو، سال‌هاست که مسئله آلودگی هوا به یکی از اساسی‌ترین معضلات زیست‌محیطی در کشور تبدیل شده است و با وجود تصویب قوانین و مقررات بسیاربرای مبارزه با این پدیده، همچنان این معضل با تعداد بسیار زیاد ناوگان فرسوده و کم‌توجهی به توسعه حمل‌ونقل عمومی سال به سال تشدید می‌شود.
از وسایل نقلیه‌ای که سهم مهمی در آلودگی هوای دارند تردد موتورسیکلت‌های فرسوده است که به طرز عجیبی در سطح خیابان‌ها در حال افزایش است اما در مقابل افزایش چشم‌گیر استفاده از موتورسیکلت در ایران، قوانین استفاده و نظارت بر رانندگان این وسیله نقلیه حتی به اندازه حوزه خودرو، سفت و سخت نیست. همین موضوع باعث می‌شود تا موتورسیکلت‌هایی با سن چند ده سال، بدون مدارک و گاهی بدون پلاک در سطح کشور تردد کنند با این وجود فکری برای از رده خارج کردن موتورسیکلت‌های فرسوده نمی‌شود تا جایی که فرسودگی در این بخش به معضلی بزرگ و تقریباً حل‌نشدنی تبدیل شده است.
تردد ۱۱ میلیون موتورسیکلت فرسوده؛ چرا؟!
مطابق آماری که هفته گذشته معاون برنامه‌ریزی ستاد نوسازی ناوگان حمل ونقل اعلام کرده است در حال حاضر ۱۱میلیون دستگاه موتورسیکلت فرسوده در کشور تردد دارند.
مهدی ابراهیمی که در جلسه بررسی راهکارهای نوسازی ناوگان موتورسیکلت‌های فرسوده سخن گفته است یکی از معضلات اصلی موتورسیکلت‌های فرسوده را آلایندگی چندبرابری نسبت به خودروهای فرسوده دانسته و در عین حال از عزم جدی ستاد نوسازی ناوگان حمل و نقل برای اسقاط و جایگزینی موتورسیکلت‌های فرسوده خبر داده است.
به گفته این مقام مسئول اقدامات خوبی در آئین‌نامه اجرایی ماده ۱۰ قانون ساماندهی صنعت خودرو برای اسقاط موتورسیکلت‌های فرسوده دیده شده است. در اصلاحیه جدید این آئین نامه که در دست تدوین است، دولت در نظر دارد تا ضمن جداسازی جدول تولید گواهی اسقاط موتورسیکلت از خودرو و ارزش گذاری مستقل برای گواهی اسقاط موتورسیکلت، اقدامات لازم را در خصوص ترغیب مالکان موتورسیکلت‌های فرسوده برای اسقاط وسیله نقلیه خود به عمل آورد تا جذابیت بیشتری برای اسقاط و جایگزینی موتورسیکلت‌های فرسوده ایجاد شود.
با وجود طرح‌ها و برنامه دولت برای تسریع در روند اسقاط موتورسیکلت های فرسوده، آمارها نشان می‌دهد که در سال گذشته هیچ موتورسیکلت فرسوده‌ای اسقاط نشده و عملا این آمار صفر بوده است.
آمادگی موتورسازان برای مشارکت در نوسازی
با این حال موتورسیکلت‌سازان معتقدند در صورت مشارکت دولت و تخصیص منابع موردنیاز در سال ۱۴۰۴ می‌توانند ۳۰۰ هزار موتورسیکلت فرسوده را اسقاط کنند.
اما با وجود وعده‌ها و طرح‌های مسئولان در سال جاری، سوال اساسی این است که علت عقب ماندگی و انباشت موتورسکیلت‌های آلاینده چیست و چرا باید بیش از ۹۰ درصد از موتورسیکلت‌های در حال تردد در کشور فرسوده باشد.
علت انباشت موتورسیکلت‌های فرسوده چیست؟
در این ارتباط معاون عملیات پلیس راهور فراجا معتقد است که انباشت موتورسکیلت‌های آلاینده و عقب ماندگی ۵۰ ساله در اسقاط و جایگزینی موتورسیکلت‌های فرسوده ناشی از ترک فعل دستگاه‌های متولی است.
سردار محمدباقر سلیمی معضل موتورسیکلت‌های فرسوده و آلایندگی آن را ناشی از ۲ عامل می‌داند و معتقد است که نخستین عامل ریشه در قانون یا فقدان قانون مناسب برای تعیین سن فرسودگی و شرایط جایگزینی این وسائل نقلیه دارد که منجر به رسوب موتورسیکلت‌های فرسوده شده است همچنین عدم تعیین مسیر جایگزینی این وسائل نقلیه منجر شده تا امروز تنها کمتر از ۱۰ درصد این وسائل نقلیه در خارج از محدوده سن فرسودگی قرار داشته باشد و در عمل به عنوان یک وسیله نقلیه استاندارد برای تردد شناخته شوند.
وی در عین حال به وضع قانون روشن در حوزه اسقاط وسائل نقلیه ذیل قانون هوای پاک در سال ۹۶ اشاره کرده و بر این باور است که معضل موتورسیکلت‌های فرسوده نشان می‌دهد که در عمل دستگاه‌های متولی هیچ عملکردی در حوزه وظایف خود نداشته‌اند.
این اظهارات در حالی است که طبق ماده ۸ قانون هوای پاک جدول سن فرسودگی وسائل نقلیه مشخص شد و هم‌راستا با آن، تعیین شد که برای تسریع روند جایگزینی و نوسازی موتورسیکلت‌ها تسهیلات ۱۰ ساله با کارمزد ۴درصد توسط دولت و شهرداری‌ها اعطا شود.
اما در پاسخ به علت افزایش ناوگان فرسوده موتورسیکلت در حال کشور محمود مشهدی‌شریف، رئیس انجمن مراکز اسقاط و بازیافت خودرو معتقد است که از مشکلات جدی در این ارتباط نبود زیرساخت برای اسقاط موتورسیکلت و همجنین عدم وجود بانک اطلاعاتی کامل پلیس راهور در خصوص موتورسیکلت‌های موجود در کشور است.
برنامه دولت برای اسقاط موتورسیکلت های فرسوده در سال ۱۴۰۴
به گفته وی با افزایش ارزش گواهی‌ها و ساده‌سازی مراحل اداری اسقاط و در نظر گرفتن مشوق‌های مالی، تخفیف‌های مالیاتی و تسهیلات بانکی کم‌بهره برای خرید مدل‌های جدید و برقی، روند اسقاط موتورسیکلت‌ها سرعت خواهد گرفت.
رئیس انجمن اسقاط در گفت‌وگو با خبرنگار پرشین خودرو با ابراز تاسف از روند اسقاط موتورسیکلت‌های فرسوده در سال ۱۴۰۳ تاکید کرد: متاسفانه در سال ۱۴۰۳ هیچ موتورسیکلتی اسقاط نشده است و تقریبا این آمار صفر بوده است بنابراین با توجه به افزایش آمار فرسودگی موتورها و تبعات تردد این موتورها، انتظار می‌رود دولت در سال ۱۴۰۴، فکر جدی برای اسقاط موتورسیکلت‌های فرسوده کند.
مشهدی شریف در ادامه خواستار عملی شدن برنامه‌ریزی‌های دولت در حوزه اسقاط شد و افزود: برای تسهیل فرآیند اسقاط موتورسیکلت‌های فرسوده اگر چه دولت برنامه‌هایی را به‌منظور کاهش پیچیدگی‌ها و هزینه‌های موجود پیش‌بینی کرده است اما یکی از این برنامه‌ها، افزایش ارزش گواهی اسقاط موتورسیکلت‌ها است.
به گفته وی درحال‌حاضر، مالکان باید مراحل مختلفی را برای اخذ گواهی اسقاط طی کنند که این فرآیند علاوه بر وقت‌گیر بودن، هزینه‌بر نیز است. با افزایش ارزش گواهی‌های اسقاط و ساده‌سازی مراحل اداری، روند اسقاط موتورسیکلت‌ها به‌مراتب سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر خواهد شد.
براساس جدیدترین آمارها هم اکنون بیش از ۹۰ درصد موتورسیکلت‌هایی که در سطح خیابان‌ها تردد می‌کنند، فرسوده‌اند و با وجود تعیین حداکثر ۱۲ سال سن مفید برای این وسائل نقلیه، سن برخی موتورسیکلت‌ها حتی از ۳۰ سال نیز عبور کرده است.
براساس این گزارش، طبق برآوردهای کارشناسان و نهادهای رسمی، بیش از ۱۰ درصد از آلودگی هوای کلان شهرها ناشی از موتورسیکلت‌های فرسوده و کاربراتوری است که هر کدام از آنها حدود ۱۲ برابر یک خودروی یورو ۴آلایندگی ایجاد می‌کنند.