ناوگان حمل سوخت کشور درگیر بحران فرسودگی

ناوگان حمل سوخت در کشور این روزها درگیر چالش‌هایی از نوع فرسودگی است و به نظر می‌رسد برای بهبود شرایط موجود، ضرورت نوسازی این ناوگان بیش از هر زمانی احساس می‌شود.

به گزارش پایگاه خبری اسب بخار، انفجار یک کامیون حمل سوخت طی امروز (شنبه ۲۳ فروردین ۱۴۰۴) در منطقه تربت جام در استان خراسان رضوی، حادثه‌ای جدی را رقم زد که منجر به خسارات قابل‌توجهی شد. این رخداد، بیش از هر چیز، ضرورت فوری و غیرقابل‌تأخیر نوسازی ناوگان حمل سوخت کشور را برجسته کرده و زنگ خطر را برای مسئولان به صدا درآورده است.

ناوگان حمل سوخت ایران، که ستون فقرات تأمین انرژی کشور محسوب می‌شود، سال‌هاست با مشکل فرسودگی دست و پنجه نرم می‌کند. برخی گزارش‌ها نشان از آن دارند که بیش از ۳۰ درصد از ناوگان باری و حمل سوخت، شامل کامیون‌ها و کشنده‌ها، فرسوده هستند و عمری بیش از ۲۵ سال دارند. این وسایل نقلیه، با استانداردهای ایمنی پایین، نه تنها خطراتی برای رانندگان و محیط‌زیست ایجاد می‌کنند، بلکه با مصرف سوخت بالا (تا دو برابر کامیون‌های نو) و افزایش ریسک تصادفات، فشار اقتصادی و زیست‌محیطی سنگینی به کشور وارد می‌کنند.

نوسازی ناوگان حمل سوخت، نه تنها برای افزایش ایمنی، بلکه برای کاهش هزینه‌ها و حفاظت از محیط‌زیست ضروری است. گزارش‌های سازمان راهداری نشان می‌دهد که از یک میلیون و ۹۵۰ هزار دستگاه خودرو باری سنگین فعال در کشور، حدود ۵۷۶ هزار دستگاه (حدود ۳۰ درصد) فرسوده هستند، که این رقم برای ناوگان حمل سوخت حتی نگران‌کننده‌تر است. ادامه استفاده از این خودروها، زنجیره تأمین سوخت را با خطر جدی مواجه می‌کند و می‌تواند به قطع دسترسی به منابع انرژی در مناطق مختلف منجر شود.

در این راستا، رئیس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، پیش‌تر تأکید کرده بود که طرح‌های مختلفی برای نوسازی، از جمله قراردادهایی با تولیدکنندگان داخلی برای ساخت ۱۶۵۰۰ دستگاه خودرو با تسهیلات بانکی (با سود ۴ تا ۹ درصد)، در حال اجرا است. با این حال، این اقدامات به دلیل محدودیت‌های اعتباری، مشکلات ارزی و کندی فرآیند تولید، تاکنون کافی نبوده‌اند. در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲، تنها ۲۳ هزار و ۸۰۰ کشنده و کامیون جدید به ناوگان اضافه شده، در حالی که نیاز سالانه به مراتب بیشتر است.

برای تسریع در نوسازی، تسهیل فرآیند واردات کامیون‌های جدید یا کارکرده با عمر حداکثر سه سال ضروری به نظر می‌رسد. در حال حاضر، شرایط واردات، از جمله نیاز محدودیت‌های ارزی موانعی جدی ایجاد کرده‌اند. پیشنهادهایی مانند حذف شرط تناژ، کاهش تعرفه‌ها و ارائه تسهیلات بلاعوض از محل صرفه‌جویی سوخت (طبق ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید) می‌تواند این فرآیند را سرعت بخشد.

در این بین دبیر کانون کامیونداران نیز اعلام کرده که با نوسازی ناوگان، مصرف سوخت تا یک‌سوم کاهش می‌یابد و صرفه‌جویی سالانه تا یک میلیارد دلار امکان‌پذیر است. این صرفه‌جویی نه تنها از نظر اقتصادی بلکه از منظر کاهش آلودگی هوا و بهبود ایمنی جاده‌ها نیز حائز اهمیت است.

نوسازی ناوگان حمل سوخت همچنین نیازمند هماهنگی میان وزارت راه و شهرسازی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت است. دولت باید با تخصیص بودجه کافی، حذف بوروکراسی‌های غیرضروری و ایجاد انگیزه برای تولیدکنندگان و واردکنندگان، این فرآیند را اولویت‌بندی کند. بدون چنین اقداماتی، تکرار حوادث مشابه اجتناب‌ناپذیر خواهد بود و خسارات جانی، مالی، و زیست‌محیطی بیشتری به بار خواهد آمد.

ناوگان حمل سوخت