گربه ایرانی در چنگال پاندا ؛ چین ارباب صنعت خودروی ایران

سلطه چین بر صنعت خودروی ایران؛ از وابستگی به قطعات چینی تا انحصار واردات. آیا گربه ایرانی در چنگال پاندای شرقی اسیر شده است؟

چین، غول صنعت خودروی جهان، با تولید بیش از ۳۰ میلیون دستگاه در سال ۲۰۲۳، سهمی ۳۲ درصدی از تولید جهانی را در اختیار دارد. سیاست‌های صنعتی این کشور، از جمله سند اقتصادی «ساخت چین ۲۰۲۵» و سرمایه‌گذاری‌های کلان در تحقیق و توسعه، آن را به شریکی قدرتمند برای برندهای مطرح دنیا تبدیل کرده است، اما رابطه ایران و چین، برخلاف این همکاری‌های برد-برد، به وابستگی یک‌طرفه تبدیل شده است.

تحریم‌ها و سوءمدیریت، صنعت خودروی ایران را در مسیری قرار داده‌اند که مقصد نهایی آن، وابستگی کامل به چین است. امروز درصد زیادی از قطعات خودروهای داخلی توسط این کشور تأمین می‌شود و خودروسازان خصوصی، دیگر تولیدکننده نیستند، بلکه مونتاژکار برندهای چینی شده‌اند. در سال ۱۴۰۲ (۲۰۲۳-۲۰۲۴) تولید خودرو در ایران با ۴.۲ درصد کاهش به ۱.۱۳ میلیون دستگاه رسید، اما این تعداد بدون واردات قطعات چینی، حتا قابل تحقق هم نبود.

واردات خودرو نیز کاملاً در انحصار چین است. در سه‌ماهه اول سال ۱۴۰۳، تمام خودروهای وارداتی از این کشور تأمین شده‌اند. گزینه‌های دیگر یا به دلیل تحریم‌ها کنار رفته‌اند یا به‌دلیل نبود سیاست‌گذاری صحیح جایی در این بازار ندارند.

چین بازی را هوشمندانه چیده است؛ هر سناریویی به نفع او تمام می‌شود. اگر واردات خودرو آزاد شود، تنها گزینه روی میز چین خواهد بود. اگر ممنوع بماند، صنعت داخلی چاره‌ای جز مونتاژ خودروهای چینی ندارد.

ایران دیگر تصمیم‌گیرنده نیست، بلکه تنها تابع قواعدی است که چین تعیین می‌کند. به طوری که صنعت خودروی کشور مانند قطاری در هزارتویی گرفتار شده است که تمام ریل‌هایش به چین ختم می‌شود. گربه ایرانی، زخم‌خورده از تحریم و سوءمدیریت، اکنون در چنگال پاندای شرقی اسیر است.

گاهی دوستی‌هایی از سر نیاز شکل می‌گیرند، اما در عمل نتیجه‌ای جز وابستگی ندارند. پاندا، با ظاهر مهربان و دوست‌داشتنی‌اش، شاید همراهی قابل‌اعتماد به نظر برسد، اما در نهایت اوست که شرایط بازی را تعیین می‌کند.

خودروهای چینی صنعت خودرو واردات خودرو