هوش مصنوعی و ADAS؛ رویای دور برای خودروسازی ایران؟

در حالی که جهان با شتاب به سمت خودروهای هوشمند و مجهز به سیستم‌های پیشرفته کمک‌راننده (ADAS) پیش می‌رود، صنعت خودروسازی ایران هنوز در پیچ‌وخم تحریم‌ها و کمبود زیرساخت گرفتار است؛ آیا هوش مصنوعی می‌تواند ناجی این صنعت شود یا تنها وعده‌ای دست‌نیافتنی باقی می‌ماند؟

به گزارش پایگاه خبری اسب بخار، صنعت خودروسازی جهان در آستانه تحولی عظیم قرار دارد. سیستم‌های پیشرفته کمک‌راننده (ADAS) و هوش مصنوعی حالا بخشی جدایی‌ناپذیر از خودروهای مدرن شده‌اند؛ از ترمز اضطراری خودکار و حفظ خطوط رانندگی گرفته تا رانندگی نیمه‌خودکار.

اما در ایران، جایی که خودروسازان هنوز با چالش‌های اولیه تولید و کیفیت دست‌وپنجه نرم می‌کنند، ورود این فناوری‌ها به خط تولید چه جایگاهی دارد؟ با وجود ادعاهای گاه‌به‌گاه شرکت‌های داخلی درباره نوآوری، واقعیت این است که تحریم‌ها، کمبود سرمایه‌گذاری و ضعف زیرساخت‌های تحقیق و توسعه، فاصله ایران را با این انقلاب فناورانه روزبه‌روز بیشتر می‌کند. با این حال، برخی کارشناسان معتقدند که این فناوری‌ها می‌توانند فرصتی برای تحول باشند، البته اگر موانع برطرف شوند.

سیستم ADAS در ایران؛ از روی کاغذ تا جاده

سیستم‌های ADAS که با استفاده از حسگرها، رادارها و دوربین‌ها ایمنی و راحتی رانندگی را افزایش می‌دهند، در خودروهای پیشرفته جهانی به استاندارد تبدیل شده‌اند. اما در ایران، حتی خودروهای جدیدتر مثل ری‌را یا شاهین هم از این فناوری‌ها بی‌بهره‌اند. دلیل اصلی، وابستگی شدید به قطعات وارداتی و فقدان توان فنی داخلی برای توسعه این سیستم‌هاست.

کارشناسان بر این باورند که تولید فناوری‌های ADAS نیازمند زنجیره‌ای از زیرساخت‌هاست. از طراحی حسگرها و نرم‌افزارهای پیچیده تا آزمایشگاه‌های تست که متاسفانه ایران هنوز در ابتدای این مسیر هم نیست.

با این حال، برخی تلاش‌های اولیه دیده می‌شود. شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی در سال‌های اخیر روی توسعه سیستم‌های ساده‌تر مثل هشدار نقطه کور یا پارک خودکار کار کرده‌اند. اما این پروژه‌ها اغلب در حد نمونه اولیه باقی مانده‌اند و به تولید انبوه نرسیده‌اند.

تحریم‌ها که دسترسی به فناوری‌های پیشرفته و همکاری با شرکت‌های خارجی را محدود کرده، بزرگ‌ترین مانع این مسیر است. از سوی دیگر، خودروسازان بزرگ مثل ایران‌خودرو و سایپا، که بخش عمده بازار را در دست دارند، اولویت خود را بر افزایش تولید کمی گذاشته‌اند تا کیفیت و نوآوری. این رویکرد باعث شده که حتی صحبت از ادغام ADAS در محصولات آینده، بیشتر به یک شعار تبلیغاتی شبیه باشد تا برنامه‌ای عملی.

هوش مصنوعی؛ کلید گمشده نوآوری

هوش مصنوعی، که قلب تپنده خودروهای خودران و سیستم‌های پیشرفته است، می‌تواند نقشی فراتر از ADAS در صنعت خودروسازی ایران ایفا کند. از بهینه‌سازی خط تولید و کاهش ضایعات گرفته تا طراحی موتورهای کم‌مصرف‌تر، AI پتانسیل بالایی برای تحول دارد. اما این پتانسیل در ایران تا چه حد قابل تحقق است؟ شرکت‌های کوچک و استارتاپ‌های ایرانی در حوزه هوش مصنوعی پیشرفت‌هایی داشته‌اند، اما نبود ارتباط سیستمی بین این مجموعه‌ها و خودروسازان، مانع از بهره‌برداری عملی شده است.

برخی بر این باورند که الگوریتم‌هایی برای تحلیل داده‌های رانندگی و بهبود عملکرد خودرو در کشور طراحی شده است، اما نکته مقابل این است که خودروسازان تمایلی به سرمایه‌گذاری روی این ایده‌ها ندارند. آن‌ها بیشتر دنبال تولید انبوه محصولات فعلی هستند تا ریسک نوآوری.

این شکاف بین فناوری و صنعت، در کنار کمبود بودجه تحقیق و توسعه، باعث شده که هوش مصنوعی در خودروسازی ایران هنوز در حد ایده باقی بماند. تحریم‌ها هم با محدود کردن دسترسی به نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای پیشرفته، این عقب‌ماندگی را تشدید کرده‌اند.

با این حال، برخی معتقدند که فشارهای زیست‌محیطی و رقابتی می‌تواند خودروسازان را ناچار به تغییر کند. استانداردهای جدید آلایندگی و نیاز به رقابت با خودروهای وارداتی که احتمالاً در آینده وارد بازار می‌شوند، ممکن است انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری روی ADAS و AI ایجاد کند. اما این تحول نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت، حمایت دولتی و همکاری با شرکت‌های خارجی است؛ چیزی که در شرایط فعلی بعید به نظر می‌رسد.

رانندگی خودکار