افت تولید نسبت به سال گذشته
آمار عملكرد خودروسازان بزرگ طی 6 ماهه نخست سال جاری نشان می‌دهد كه ایران‌خودرو و سایپا (و پارس‌خودرو به عنوان زیرمجموعه سایپا) در مجموع ۴۶۱ هزار و ۱۲۲ دستگاه خودرو تولید كرده‌اند كه نسبت به ۴۸۸ هزار و ۱۵۷ دستگاه تولیدی در مدت مشابه سال گذشته، ۲۷ هزار و ۳۵ دستگاه معادل ۵.۵ درصد كمتر است و ۶.۴ درصد افت را نشان می‌دهد.
كاهش ۶.۴ درصدی تولید محصولات ایران‌خودرو
ایران‌خودرو در 6 ماهه امسال در مجموع ۲۴۱ هزار و ۹۵۷ دستگاه خودرو تولید كرده كه نسبت به ۲۵۸ هزار و ۵۷۸ دستگاه تولیدی در مدت مشابه سال گذشته، ۶.۴درصد افت داشته است. به تفكیك آمار، ایران‌خودرو ۸۹ هزار و ۱۰۰ دستگاه محصولات گروه پژو و ۵۱ هزار و ۱۱۳ دستگاه از محصولات خانواده سورن در نیمه نخست سال ۱۴۰۳ تولید كرده است؛ این درحالی است كه آمار تولید این خودرو‌ها در مدت مشابه سال گذشته به ترتیب ۱۴۴ هزار و ۸۳۱ دستگاه انواع پژو‌ها و ۲۵ هزار و ۱۳۳ دستگاه محصولات سورن ثبت شده است.
كاهش تولید در سایپا، زیر یك درصد
دیگر خودروساز بزرگ كشور (سایپا) نیز در 6 ماهه نخست سال جاری در مجموع ۴۹ هزار و ۲۴۸ دستگاه خودرو تولید كرده كه تفاوت چندانی با تعداد خودروهای تولیدی در مدت مشابه سال گذشته به تعداد ۵۷ هزار و ۸۷۵ دستگاه ندارد و ۰.۷ درصد كاهش تولید را در این مقایسه آماری تجربه كرده است.
به تفكیك آمار، گروه خودروسازی سایپا در 6 ماهه ابتدایی سال جاری ۳۴ هزار و ۳۳۷ دستگاه وانت پراید (سایپا ۱۵۱) تولید كرده كه نسبت به ۲۶ هزار و ۱۲۷ دستگاه تولیدی در 6 ماهه نخست سال ۱۴۰۲ قریب به ۳۱ درصد رشد تولید داشته است.
گروه خودروسازی سایپا، ۱۰ هزار و ۴۵۶ دستگاه از سایر محصولات این شركت را در مدت مذكور سال جاری به تولید رسانده كه 6 ماهه اول سال گذشته آمار تولید ۲۶۵ دستگاهی داشته است.
كاهش ۱۵درصدی در محصولات پارس‌خودرو
همچنین شركت پارس‌خودرو به عنوان زیرمجموعه گروه سایپا در 6 ماهه نخست امسال، ۴۸ هزار و ۷۴۸ دستگاه خودرو تولید كرده كه نسبت به ۵۷ هزار و ۸۷۵ دستگاه تولید شده در مدت مشابه سال گذشته ۱۵.۷ درصد كمتر است. از تعداد خودروهای تولیدی پارس‌خودرو در این مدت، ۳۲ هزار و ۵۷۴ دستگاه مربوط به محصولات گروه Q ۲۰۰ است كه سال گذشته آمار تولید ۳۶ هزار و ۴۳۷ دستگاهی را ثبت كرده است. خودروسازان تا قبل از فرارسیدن روزهای گرم، با دو چالش كمبود نقدینگی ریالی ناشی از عدم اصلاح قیمت و عدم تخصیص ارز مواجه بودند و در ادامه، بحران قطعی برق هم به چالش‌های آنها اضافه شد. انباشت این مسائل سبب شد تولید خودرو درماه‌های گذشته روندی رو به افت داشته باشد. در صورتی كه موانع اصلی شامل كمبود نقدینگی و ارز و همچنین قطعی برق رفع شود شاید بتوان به افزایش تولید امید داشت، در غیر این صورت نه‌تنها تیراژ مورد نظر محقق نمی‌شود، احتمال افت تولید در مقایسه با سال گذشته هم بالاست. البته این نكته را نباید فراموش كرد كه برنامه تولید ۱.۷میلیون دستگاه خودرو برای امسال، از سوی وزارت صمت دولت سیزدهم اعلام شده و شاید وزیر صمت دولت جدید در آن تجدیدنظر كند، چراكه خودروسازان نتوانسته‌اند حتی تیراژ نیمسال نخست پارسال را نیز حفظ كنند. اگر روند نیمسال نخست در ۶ ماهه دوم نیز ادامه پیدا كند، تولید خودروسازان حتی به یك میلیون دستگاه (در بخش سواری) هم نخواهد رسید. به هر حال طبق آنچه خودروسازان به بورس اعلام كرده‌اند، تولید آنها با وجود بهبود ماهانه، در حالت تجمیعی (۶ ماهه) افت كرده و حتی به نیم میلیون دستگاه نیز نرسیده است.
علت اصلی افت تولید چه بود؟
حسین رحیمی‌نژاد، كارشناس صنعت خودرو در مورد افت تولید خودرو در 6 ماهه ابتدایی سال به «اعتماد» گفت: در تولید هر یك دستگاه خودرو یك سهم مربوط به خرید ریالی خودرو می‌شود و بخش دیگر هم مربوط به خریدهای خارجی است، به عنوان مثال بین ۶۰ تا ۷۰درصد تولید خودرو مربوط به خرید داخلی و بین ۳۰ تا ۴۰ درصد هم مربوط به خریدهای خارجی است كه اغلب قطعات الكترونیكی، لامپ‌ها و ایربگ، رنگ و… را از خارج از كشور خریداری می‌كنند كه در محصولات مختلف ممكن است این درصد متفاوت باشد.
این كارشناس خودرو در ادامه تصریح كرد: متاسفانه در دو تا سه سال گذشته دولت عمده ارز را به واردكنندگان و مونتاژكاران تخصیص داد و كم‌كم ارزی كه به خودروسازان باید تخصیص پیدا می‌كرد را محدود كرد و علت اصلی افت تولید هم همین مساله است.
افزایش زیان خودروسازان و افت سهام خودرویی‌ها
رحیمی‌نژاد گفت: برخلاف نامگذاری سال‌ها از سوی رهبری كه همواره بر افزایش تولید تاكید دارند چند سالی است كه دولت برخلاف این شعارها عمل می‌كند و ارز را به دلال‌ها و واسطه‌ها و واردكنندگان خودرو تخصیص داده و تولیدات نیز به واسطه آنچه به صورت طبیعی به ارز وابسته است محدودتر از گذشته شده است. این كارشناس حوزه خودرو تصریح كرد: این اتفاق باعث زیانده‌تر شدن خودروسازان شده است و زیانده‌تر شدن خودروسازان نیز باعث كم‌ارزش شدن سهام آنها در بورس می‌شود و همان واردكنندگان و دلالانی هم كه در كمین هستند تا سهام خودروسازان را بخرند و انحصار ایجاد كنند حال سهم‌های خودرویی‌ها را ارزان‌تر از گذشته می‌خرند و راحت‌تر و با هزینه كمتری این انحصار را ایجاد می‌كنند. او ادامه داد: وضعیت به گونه‌ای است كه خودروسازی‌ها را هم مانند بسیاری از بنگاه‌های دیگری كه به نام خصوصی‌سازی از سوی اشخاص و سازمان‌ها جذب كردند، خواهند بلعید.
جولان دلالان در بازار خودرو
او تصریح كرد: كاهش تولید نتیجه تخصیص نادرست ارز است كه تكه‌ای از پازل تولید خودرو محسوب می‌شود كه یك خطا و اشتباه فاحش نیز هست كه منجر به این اتفاق شده و به نظر می‌رسد عمدا هم این خطا رخ داده است كه آسیب بسیار بزرگی هم بر این صنعت وارد می‌كند و اگر از این اتفاق بد جلوگیری نشود به نابودی صنعت خودرو و انحصار برای دلالان منجر خواهد شد.
رحیمی‌نژاد با بیان اینكه اگر جلوی این اشتباهات گرفته نشود صنعت خودرو با بحران مواجه خواهد شد، افزود: در طول دو تا سه سال گذشته واردات خودروهای بی‌كیفیت چینی چندین برابر شده است و متاسفانه به جای اینكه ارز را به تولیدكننده بدهند به واردكنندگان محصولات بی‌كیفیت داده‌اند، البته واردات خودرو از چین اتفاق بدی نیست، بلكه مشكل انحصار در واردات و انتخاب بی‌كیفیت‌ترین محصولات چینی است كه به قیمت نابودی صنعت و نابودی تولید تمام می‌شود.
این كارشناس صنعت خودرو خاطرنشان كرد: قطعا اتفاقات خاصی رخ داده كه وضعیت تولید این‌گونه كاهشی شده است و موضوع اصلی هم به واگذاری ارزان خودروسازان به اشخاص و واردكنندگان برمی‌گردد كه اگر تغییرات سهام را هم دنبال كنیم، می‌بینیم كه واردكنندگان خودرو و دلالان باعث انحصار در بازار شده‌اند كه سهام خودروسازی‌ها را ذره ذره می‌خرند و با كنار هم قرار دادن تكه‌های این پازل می‌توان دریافت كه این مساله صرفا یك اشتباه سهوی نیست، بلكه عمدی در این ماجرا بوده كه باعث این اتفاقات در صنعت خودرو در طول چند سال اخیر شده است./ اعتماد