به گزارش خبرنگار پرشین خودرو، در روزهای اخیر عبدالناصر همتی وزیر امور اقتصادی و دارایی اعلام کرد که گره واردات خودرو باز شده، این واکنش وزیر به اعلام خبر محمدرضا فرزین رئیس‌کل بانک مرکزی مبنی بر اختصاص یک میلیارد دلار برای واردات خودرو بود؛ خبری که به دنبال آن محمد اتابک وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز اعلام کرد که با همکاری بانک مرکزی و تیم اقتصادی دولت، واردات خودرو با قوت خود ادامه خواهد داشت.
توجه دولت چهاردهم در روزهای آغاز تشکیل کابینه به مبحث واردات خودرو در حالی قابل تامل است که بر اساس جدیدترین آمار گمرک ایران از زمان عملیاتی شدن واردات خودرو در سال ۱۴۰۱ تا پایان نیمه اول ۱۴۰۳ در مجموع ۳۳ هزار و ۹۰۰ خودرو سواری از گمرکات کشور ترخیص و وارد کشور شده است. جریانی که حالا با اختصاص یک میلیارد دلار این پرسش را مطرح می‌کند که آیا تخصیص یک میلیارد دلار ارز می‌تواند ناجی بازار خودرو شود؟
وارداتی که در سال ۹۷ و در دولت دوازدهم بر اساس تصمیم شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا، ممنوع اعلام شد اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم و اهتمام ویژه دولت برای ساماندهی وضعیت عرضه خودرو، سیدابراهیم رئیسی به عنوان رئیس‌جمهور وقت در اسفند ماه ۱۴۰۰ دستور هشت ماده‌ای صادر کرد که در بند ۴ این دستورالعمل به رفع موانع واردات خودرو تأکید شده بود.
در بند ۴ دستورالعمل مذکور آمده بود که «به‌منظور افزایش رقابت‌پذیری و رفع شائبه انحصار و جبران کمبود تولید خودرو، موانع قانونی و اجرایی واردات خودرو در سال ۱۴۰۱، حداکثر ظرف سه ماه رفع شود.»
بنابراین نگاه دولت قبل برای جبران کمبود تولید خودرو و رفع انحصار در بازار، رفع موانع واردات خودرو بود که حالا آخرین آمارها پس از گذشت دو سال از ابلاغ مصوبه حاکی از عدم تحقق اهداف در واردات خودرو دارد.
وضعیت تولید نیز با نگاهی به سالهای گذشته نشان می‌دهد که از سال ۱۳۹۷ به این سو که تحریم‌های سنگین‌تری علیه کشور وضع شد، صنعت خودرو نیز به یکباره با افت تولید مواجه شد؛ به گونه‌ای که تولید خودرو از یک میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه به یکباره به ۹۰۰ هزار دستگاه رسید اما رفع ممنوعیت واردات و آغاز واردات در سال ۱۴۰۱ و تداوم آن در سال ۱۴۰۲، صنعت خودروسازی داخلی کشور شاهد رقابت بهترو رشد بهتری در تولید خودرو بود به طوری که در سال گذشته با رشد بیش از ۵ درصدی تولید در مقایسه با سال ۱۴۰۱، آمار تولید خودروهای سواری به حدود یک میلیون و ۱۳۰ هزار دستگاه رسید.
با وجود تمام هدف گذاری‌ها در حوزه تولید و واردات متاسفانه امروز بازار خودرو تبدیل به یک بازار سوداگری شده که نه میزان تقاضای واقعی در آن مشخص است و نه حتی قیمت‌ها رنگ و بوی واقعی دارند؛ جریانی که به باور بسیاری از فعالان این صنعت، عمده دلیل شکل گیری آن به مشکلات خودروسازان و نحوه و میزان عرضه آنها و روند کند واردات خودرو برمی‌گردد.
با این وجود به نظر می‌رسد در سال جاری جریان واردات خودرو تا حدودی تغییر کرده است چنان چه به گفته محمد اتابک وزیر صمت، تعداد خودروهایی که در نیمه اول امسال وارد شدند بیشتر از سه برابر سال گذشته است.
اما نکته‌ای که کارشناسان این روزها بر آن تاکید دارند این است که اگر دولت چهاردهم به دنبال بهبود بازار خودرو و به قول همتی باز کردن گره واردات خودرو است، باید با استفاده از توان بدنه کارشناسی نسبت به انحصارزدایی بازار خودرو اقدام کند. این انحصارزدایی نیز با واردات محدود خودرو امکان پذیر نیست.
در خصوص تصمیم اخیر بانک مرکزی در تخصیص یک میلیارد دلار ارز برای واردات خودرو، جواد مرزبان‌راد کارشناس صنعت خودرو در گفت‌وگو با خبرنگار پرشین خودرو مطرح کرد: اگر چه واردات خودرو نیاز مهم و ضروری بازار خودرو برای بهبود و رفع انحصار از بازار است اما این واردات خودرو باید اصولی و مدیریت شده باشد تا در آینده با تنوعی از خودروهای وارداتی در بازار مواجه نشویم که به دلیل بی‌توجهی به برخی زیرساخت‌ها و تضمین خدمات، شاهد هدررفت سرمایه ملی و تحمیل زیان به مصرف کنندگان باشیم.
لزوم سیاستی منسجم و یکپارچه برای صنعت خودرو
وی افزود: در سالهای اخیر شاهد تصمیمات مختلف سیاست‌گذار برای بازار خودرو بودیم؛ سیاست‌های فراوانی مانند رشد تیراژ خودروسازان و آزادسازی واردات خودرو که هر دو به دلایل مختلفی از جمله محدودیت منابع ارزی در واردات و کمبود نقدینگی و مشکل نرخ گذاری دستوری عملا با چالش و توقف در اجرا همراه شدند.
این کارشناس صنعت خودرو با اشاره به اصلاح سیاست‌های صنعت خودرو بر تدوین سیاست منسجم و یکپارچه در این صنعت تاکید کرد و گفت: زمانی که سیاست‌های صنعتی ناپایدار و متغییر باشد رقابت از بین رفته و انحصار شکل می‌گیرد حتی احتمال اینکه واردات خودروهای خارجی نیز در انحصار عده‌ای خاص قرار گیرد، وجود دارد بنابراین باید نحوه مدیریت صنعت خودروی کشور و تفکرات در این صنعت اصلاح شود.
به گفته مرزبان در صورتی که هدف سیاست‌گذار از واردات خودرو تعادل بخشی به بازار آن هم به معنای واقعی کلمه است باید در کوتاه مدت پا را فراتر از این ارقام گذاشته و به صورت واقعی و البته مدیریت شده با واردات خودرو به سمت انحصارزدایی از بازار حرکت کند تا بازار به تعادل برسد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: متاسفانه فضای فعلی صنعت خودروسازی کشور فقط به نفع دلالان و سوداگران است. در چنین شرایطی تولید خودرو به قیمت ایجاد بدهی و زیان‌های سنگین برای خودروسازان تمام می‌شود و دلالان سود آن را می‌برند بنابراین با شکست انحصار و واردات مدیریت شده و انجام وعده‌های ارزی بانک مرکزی، می‌توان امید داشت واردات خودرو ناجی بازار خودرو و خریداران واقعی شود.