پس از یک دوره ممنوعیت پنج ساله، اکنون دروازه‌های کشور به روی خودروهای خارجی گشوده شده و این امر تأثیر قابل توجهی بر بازار خودرو گذاشته است. بر اساس آمار منتشر شده توسط گمرک ایران، در پنج ماه نخست سال جاری، 15,504 دستگاه خودروی سواری با ارزشی معادل 317 میلیون و 476 هزار دلار از مرزهای کشور عبور کرده‌اند. این آمار نشان‌دهنده رشد قابل توجهی نسبت به مدت مشابه سال گذشته است و حاکی از تغییر رویکرد سیاست‌گذاران در حوزه واردات خودرو می‌باشد.

جدول واردات خودرو به ایران – پنج ماه اول سال ۱۴۰۳

در این میان، چهار شرکت پیشتاز در عرصه واردات خودرو توانسته‌اند حدود 70 درصد از کل واردات را به خود اختصاص دهند. این شرکت‌ها عبارتند از معین خودرو ایرانیان، سایپا، کرمان موتور و گروه بهمن. هر یک از این شرکت‌ها با استراتژی‌های متفاوت و تمرکز بر برندهای خاص، سهم قابل توجهی از بازار واردات را در اختیار گرفته‌اند.

شرکت معین خودرو ایرانیان با واردات 4,518 دستگاه خودرو، در صدر جدول واردکنندگان قرار گرفته است. این شرکت که پیش از دوره ممنوعیت واردات، بیشتر با برند لوکس پورشه شناخته می‌شد، اکنون استراتژی خود را تغییر داده و روی محصولات ژاپنی مانند تویوتا و هوندا تمرکز کرده است. تنوع محصولات وارداتی این شرکت قابل توجه است و شامل مدل‌های بنزینی، هیبریدی و حتی خودروهای تمام برقی می‌شود. به عنوان مثال، تویوتا کرولا، تویوتا لوین هیبریدی، هوندا وزل و مدل برقی هوندا ENS1 از جمله خودروهایی هستند که توسط این شرکت وارد شده‌اند.

پس از معین خودرو، سایپا به عنوان دومین خودروساز بزرگ کشور، با واردات 3,108 دستگاه در رتبه دوم ایستاده است. سایپا که مجوز واردات محصولات کامل را دارد، در این دوره عمدتاً به واردات خودروهای چینی مانند چانگان و سینوگلد روی آورده است. البته این شرکت برنامه‌هایی برای واردات خودروهای غیرچینی نیز در دست دارد که می‌تواند در آینده تنوع محصولات وارداتی این شرکت را افزایش دهد.

کرمان موتور، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین خودروسازان بخش خصوصی کشور، با واردات 1,517 دستگاه در جایگاه سوم قرار گرفته است. این شرکت تمرکز خود را بیشتر بر روی واردات محصولات کره‌ای گذاشته، هرچند خودروهای چینی نیز در سبد وارداتی آن دیده می‌شود. مدل‌های مختلف هیوندایی مانند کرتا، اکسنت، کونا، النترا و توسان از جمله خودروهای وارداتی این شرکت هستند. همچنین کرمان موتور یک مدل خودروی برقی چینی به نام ایگل را نیز وارد کرده است که نشان از توجه این شرکت به بازار خودروهای برقی دارد.

در نهایت، گروه بهمن با واردات 1,350 دستگاه خودرو، رتبه چهارم را از آن خود کرده است. این شرکت تنوع بالایی در واردات خود دارد و محصولاتی از برندهای مختلف چینی و کره‌ای را وارد می‌کند. هونگچی، هاوال و بستیون از جمله برندهای چینی و کوراندو به عنوان یک برند کره‌ای در لیست واردات این شرکت دیده می‌شوند. جالب توجه است که لوکس‌ترین محصول وارداتی گروه بهمن، خودروی هونگچی است که از آن با عنوان “رولزرویس چینی” یاد می‌شود و در دو نسخه برقی و بنزینی وارد شده است.

کارشناسان صنعت خودرو معتقدند افزایش سرعت واردات در سال جاری، ناشی از بهبود وضعیت تخصیص ارز است. به نظر می‌رسد سیاست‌گذاران تصمیم گرفته‌اند منابع ارزی بیشتری را به سمت واردات خودرو هدایت کنند. این تغییر رویکرد می‌تواند ناشی از انتقادات گسترده‌ای باشد که در سال گذشته نسبت به تخصیص ارز هنگفت به مونتاژکاران، در حالی که واردات با کمبود ارز مواجه بود، وجود داشت.

اخیراً بانک مرکزی اعلام کرده است که واردات خودرو از محل ارز سپرده برای تمامی خودروها آزاد است. این تصمیم می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر افزایش سرعت ورود خودرو به کشور داشته باشد، زیرا چالش اصلی واردات خودرو در گذشته، مسئله تأمین ارز بوده است.

اگر روند فعلی واردات ادامه یابد، پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال 1403، تعداد خودروهای وارداتی به حدود 40 هزار دستگاه برسد. هرچند این رقم در مقایسه با استانداردهای جهانی همچنان پایین است، اما نسبت به سال گذشته رشد قابل توجهی را نشان می‌دهد و می‌تواند نقطه عطفی در بازگشایی بازار خودروهای وارداتی در ایران باشد.

تنوع در برندها و مدل‌های وارداتی نیز از نکات قابل توجه در آمار پنج ماهه نخست سال است. از خودروهای اقتصادی گرفته تا مدل‌های لوکس و حتی خودروهای برقی و هیبریدی، طیف گسترده‌ای از گزینه‌ها برای خریداران ایرانی فراهم شده است. این تنوع می‌تواند به افزایش رقابت در بازار خودرو و در نتیجه بهبود کیفیت و خدمات پس از فروش منجر شود.

با این حال، چالش‌هایی نیز در مسیر واردات خودرو وجود دارد. یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، اختلاف قیمت قابل توجه بین نرخ رسمی خودروهای وارداتی در نمایندگی‌ها و قیمت آنها در بازار آزاد است. به عنوان مثال، هوندا وزل مدل 2023 در نمایندگی‌ها 2 میلیارد و 475 میلیون تومان قیمت‌گذاری شده، در حالی که در بازار آزاد به 3 میلیارد و 900 میلیون تومان رسیده است. این اختلاف قیمت می‌تواند زمینه‌ساز سوداگری و ایجاد بازار سیاه شود.

علاوه بر این، نوسانات نرخ ارز و مسائل مربوط به تحریم‌های بین‌المللی همچنان بر صنعت واردات خودرو سایه افکنده است. این عوامل می‌توانند بر قیمت تمام شده خودروهای وارداتی و همچنین پایداری جریان واردات تأثیر منفی بگذارند.

نکته قابل توجه دیگر، تغییر در الگوی واردات خودرو است. در حالی که پیش از دوره ممنوعیت، واردات بیشتر بر خودروهای لوکس اروپایی متمرکز بود، اکنون شاهد گرایش به سمت خودروهای آسیایی، به ویژه محصولات ژاپنی، کره‌ای و چینی هستیم. این تغییر می‌تواند ناشی از محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها و همچنین تلاش برای واردات خودروهایی با قیمت مناسب‌تر برای طیف گسترده‌تری از مصرف‌کنندگان باشد.