سال‌های گذشته که صنعت خودرو هنوز مثل امروز پیشرفت نکرده بود، رانندگی در برف با لیز خوردن ماشین روی سطح جاده و تصادف مترادف بود. گرچه ابزارهایی مثل زنجیر چرخ به کمک رانندگان می‌آمد اما باز هم کنترل خودرو در سطوح بسیار لغزنده کار چندان ساده‌ای نبود.

لاستیک خودرو، یکی از مهم‌ترین بخش‌های موثر رانندگی در شرایط لغزنده است و تنها قسمت ماشین به حساب می‌آید که با سطح جاده تماس مستقیم دارد. به همین دلیل، مهندسان صنعت خودرو با ارتقای آن و ساخت لاستیک زمستانی تلاش کردند تا راندن اتومبیل در شرایط برفی را ساده‌تر کنند.

لاستیک زمستانی چیست؟

اولین لاستیک‌های زمستانی در سال ۱۹۳۴ میلادی توسط گروه لاستیک‌سازی نوکیان ساخته و روانه بازار شدند. البته اولین لاستیک‌های زمستانی مربوط به خودروهای سنگین بودند اما دو سال بعد این تایرها برای خودروهای سواری هم به بازار عرضه شدند.

با استقبال خریداران از این لاستیک‌ها، شرکت‌های خودروسازی دیگر هم کم‌کم وارد عرصه شدند. اولین نوع لاستیک زمستانی بیشتر از نوع میخی یا یخ‌شکن بود اما به دلیل آسیب‌های مختلفی که به سطح خیابان‌ها وارد می‌کرد، رفته رفته رقبای دیگری هم برای این لاستیک به میدان آمد.

انواع لاستیک زمستانی

اگر در منطقه جغرافیایی زندگی می‌کنید که روزهای زمستانی پربرفی را تجربه می‌کنید، بهتر است برای رانندگی راحت‌ و امن‌تر حتما از لاستیک زمستانی استفاده کنید. امروزه لاستیک‌های یخ‌‌شکن میخ‌دار و گل برفی در بازار به فروش می‌رسد که هر کدام ویژگی و کارکرد خاصی دارد.

لاستیک یخ شکن میخ دار

لاستیک یخ‌شکن میخ‌دار مثل زنجیر چرخ عمل می‌کند. روی سطح بیرونی این لاستیک‌ها، میخ‌های آهنی کوچکی تعبیه شده تا در سطوح برفی و یخبندان، ترمزگیری راحت‌تر انجام شود. این تایرها رانندگی را در شرایط برفی آسان‌تر می‌کنند.

لاستیک گل برفی

لاستیک گل برفی هم نوع دیگری از لاستیک‌های یخ‌شکن به شمار می‌رود. در این نوع، ساختار آج لاستیک تقریبا مشابه نوع میخ‌دار بوده اما میخ یخ‌شکن روی آن نصب نشده است.

لاستیک عملکردی زمستانه

این لاستیک‌ها بر خلاف دو دسته قبلی، برای سرعت‌های بالاتری طراحی شده‌اند. این لاستیک‌ها معمولا آج نامتقارن دارند.

این لاستیک‌ها نسبت به لاستیک گل برفی و میخ‌دار قابلیت چنگ‌زنی کمتری روی سطح برفی دارند و در سطوح مرطوب و لجنی عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهند.

نشانه لاستیک زمستانی

معمولا روی لاستیک‌های زمستانی، نقش ساده‌ای از یک کوه حک می‌شود. تایرهایی که این علامت را دارند، برای استفاده در هوای برفی و یخبندان ساخته شده‌اند و چسبندگی خوبی با سطح جاده برای راننده فراهم می‌کنند.

در برخی از لاستیک‌های مناسب این فصل، به جای کوه، تصویر یک دانه برف دیده می‌شود.

ساختار تایر زمستانی

لاستیک‌های زمستانی، برای اینکه بتوانند شرایط برفی را به خوبی پشت سر بگذارند و در زمین‌های یخ بسته، لیز نخورند، باید طراحی و ویژگی خاصی به جز ساختار عمومی تمام لاستیک‌ها داشته باشند. هرچه لاستیکی که در فصل زمستان و شرایط یخبندان استفاده می‌کنید، چسبندگی بیشتری با سطح زمین داشته باشد، کنترل و ترمزگیری با آن راحت‌تر خواهد بود و خطر تصادفات را کاهش می‌دهد.

جنس لاستیک قسمت آج دار

موادی که برای قسمت پلاستیکی آج لاستیک‌‌های ۴ فصل مورد استفاده قرار می‌گیرد، در سرمای زمستان، سخت شده و انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهند. بنابراین آج لاستیک‌های زمستانی باید از جنس متفاوتی ساخته شوند تا همچنان در هوای سرد، انعطاف‌ داشته باشند.

دلیل اهمیت انعطاف لاستیک‌های زمستانی زمانی مشخص می‌شود که نرمی آن در زمان کاهش سرما، به کمک راننده می‌آید و کنترل بهتری در اختیار راننده قرار می‌دهد.

طراحی و عمق آج

مدل الگوی آج لاستیک‌های زمستانی، به ‌گونه‌ای طراحی می‌شود که آب یا برف در لاستیک جمع نشود. به این صورت که مسیر خروجی برای آن تعبیه می‌شود تا از چسبندگی لاستیک به زمین به علت وجود برف کاسته نشود.

از سوی دیگر، عمق این نوع تایر، نسبت به لاستیک‌های معمولی بیشتر است تا اگر برف یا آب، داخل شیارهای آن جمع شد، تایر لیز نشود و همچنان اصطکاک لازم را داشته باشد.

طراحی لبه لاستیک

لبه‌های لاستیک‌های زمستانی کمی زمخت‌تر ساخته می‌شوند تا راحت‌تر بر برف و یخ موجود روی سطح جاده غلبه کنند و دچار هرزگردی نشوند.

چگونه لاستیک زمستانی مناسب انتخاب کنیم؟

• لاستیک زمستانی که قصد خرید آن را دارید، باید با مشخصات خودرو شما همخوانی داشته باشد تا به جز کنترل‌پذیری بیشتر، راندمان سوخت را هم حفظ کند.
• بهتر است لاستیک زمستانی شما نازک باشد تا امکان حرکت راحت‌تر را برای ماشین فراهم کند.
• توان سرعت و توان قدرت فشار از عوامل مهم در تعیین یک لاستیک زمستانی خوب است.
• به نوع آب و هوای محل تردد خودرو توجه داشته باشید. اگر قرار است روزهای بیشتری گرفتار یخبندان و برف شوید، بهتر است از تایرهای با کیفیت‌تری استفاده کنید.
• دقت کنید تاریخ لاستیکی که خریداری می‌کنید نگذشته و زمان کافی تا انقضای آن باقی مانده باشد.
• از محل‌های معتبر، لاستیک زمستانی را بخرید.

۸ تفاوت مهم لاستیک زمستانی و معمولی

همان‌طور که گفتیم، تایرهای زمستانی تفاوت‌های مهمی با لاستیک‌های عادی و چهارفصل دارد. دلیل آن هم، تفاوت سطح جاده و سختی راندن خودرو در شرایط برفی و جاده‌های یخ‌زده است.

زنجیر چرخ یا تایر زمستانی؟

• ممکن است همیشه تایر زمستانی در دسترس نباشد یا خرید آن با توجه به محل زندگی و آب و هوا، چندان معقول به نظر نرسد. در چنین شرایطی اگر در آب و هوا برفی گیر کنیم، بهترین گزینه، استفاده از زنجیر چرخ است.
• لاستیک‌های یخ‌شکن، قیمت بالاتری نسبت به زنجیر چرخ دارد اما عملکردشان تقریبا با هم یکسان است.
• مهم‌ترین مزیت لاستیک زمستانی نسبت به زنجیر چرخ، کم‌صدا بودن آن، حتی روی جاده‌های خشک بدون برف است.
• زنجیر چرخ را باید روی لاستیک سوار کرد و بعد از عبور از هوای برفی، آن را باز کرد اما لاستیک زمستانی در تمام زمان فصل زمستان، قابل استفاده است.
• سرعت حرکت با تایر زمستانی نسبت به زنجیر چرخ بالاتر است.
• اگر شدت برف زیاد باشد، با وجود مجهز بودن خودرو به لاستیک زمستانی، باز هم باید از زنجیر چرخ استفاده کرد.

تعداد لاستیک زمستانی مورد نیاز خودرو

فرقی ندارد خودرو شما دیفرانسیل جلو باشد، دیفرانسیل عقب یا حتی دو دیفرانسیل. اگر می‌خواهید از لاستیک زمستانی استفاده کنید، باید هر ۴ چرخ ماشین‌‌ خود را تغییر دهید. اگر همه چرخ‌های خودرو از یک مدل نباشند، هدایت فرمان و کنترل اتومبیل، تقریبا غیر قابل پیش‌بینی می‌شود.

گرچه خودروهای دو دیفرانسیل بسیار قوی‌تر از ماشین‌های تک‌ دیفرانسیل هستند اما باز هم میزان چسبندگی لاستیک‌ها با زمین و نوع لاستیک‌ها باید یکسان باشد تا کنترل خودرو از دست نرود و تصادفی پیش نیاید.

داشتن ترمز ABS هم تاثیری در تعداد لاستیک‌های زمستانی ندارد چون این لاستیک‌ها باعث افزایش چسبندگی خودرو با سطح جاده می‌شود.

روش نگهداری از لاستیک زمستانی

• همان‌طور که از اسم تایر زمستانی بر می‌آید، این لاستیک تنها مناسب فصل زمستان است و باید بعد از این زمان با لاستیک‌های معمولی تعویض شود.
• بهتر است بعد از خارج کردن باد لاستیک، آن را در جای خشک، تاریک و دور از نور مستقیم نگه دارید.
• عمر مفید لاستیک زمستانی بسیار کمتر از لاستیک‌های معمولی است. پس به محض تمام شدن فصل، آن را عوض کنید.
• حتما دفترچه راهنمای خودرو خود را بررسی کنید تا فشار مناسب برای لاستیک در دمای متفاوت را متوجه شوید. فشار لاستیک‌های زمستانی را تا ۳-۴ psi افزایش می‌دهند تا بازده بیشتری داشته باشند.

مزایای لاستیک زمستانی

• به دلیل داشتن شیارهای عمیق، برف از سطح لاستیک‌ دور می‌ماند.
• در هوای برفی و یخبندان، چسبندگی لازم بین لاستیک و جاده وجود دارد.
• به دلیل وجود چسبندگی لازم بین تایر و سطح خیابان، شرایط برای شتاب‌گیری خودرو فراهم است.
• به علت طراحی و جنس لاستیک، حتی در سرمای زمستان، لاستیک نرم است و به زمین می‌چسبد.
• لیز خوردن خودرو در خیابان‌های لغزنده، با این لاستیک‌ها کاهش می‌یابد.

معایب لاستیک زمستانی

• لاستیک زمستانی، قیمت بالاتری نسبت به لاستیک‌های معمولی دارد.
• امکان شتاب گرفتن و دسترسی به حداکثر سرعت خودرو با این لاستیک‌ها چندان برای راننده فراهم نیست.
• خودرو، سوخت بیشتری مصرف می‌کند.
• لاستیک‌های زمستانی صدای بیشتری نسبت به لاستیک‌های معمولی ایجاد می‌کنند.
• میزان خرابی و اصطهلاک این لاستیک‌ها بالا است.

استفاده از لاستیک زمستانی در سایر فصول

لاستیک زمستانی تنها برای شرایط برفی و یخبندان طراحی شده است. از آنجا که این لاستیک‌ها دارای آج تهاجمی هستند، نمی‌توان از آن‌ها در هر شرایط جوی استفاده کرد. استفاده از این لاستیک‌ها در فصل‌های دیگر به سطح جاده آسیب می‌رساند و به دلیل عدم طراحی برای دما بالا، در گرما به سرعت دچار خوردگی و آسیب می‌شود.

این لاستیک‌ها، پر سر و صدا هستند و برای فصل‌های بهار، تابستان و پاییز به دلیل عدم وجود ضرورت، مناسب نیستند.

استفاده مداوم و چهارفصل از لاستیک زمستانی، عملکرد و بازدهی خودرو را پایین می‌آورد و به جای کاهش مصرف سوخت، میزان مصرف آن را به شدت بالا می‌برد.

سخن پایانی

استفاده از لاستیک زمستانی در ایران چندان رایج نیست اما در کشورهایی با زمستان سخت و برفی، تهیه کردن این تایرها ضروری است. استفاده از لاستیک زمستانی در مناطق غربی و شمال غربی ایران که زمستان‌های پربرفی دارند، می‌تواند به رانندگان کمک کند و در کاهش تصادفات موثر باشد.

نویسنده: فاطمه امین الرعایا